الکتروکاردیوگرافی (سیستم نوار قلب)

از الکتروکاردیوگرافی (Electrocardiography) یا سیستم نوار قلب برای نمایش گرافیکی فعالیت الکتریکی قلب استفاده می شود. این فعالیت توسط الکترودهایی که روی سطح پوست قرار می گیرند به دست می آید. تجزیه و تحلیل الکتروکاردیوگرافی می تواند مشکلات قلبی مانند حملات قلبی، آریتمی، انسداد شریان کرونر، مناطق آسیب دیده عضله قلب، بزرگ شدن قلب و … را تشخیص دهد.

سه نوع الکتروکاردیوگراف

1. الکتروکاردیوگراف در حال استراحت: این دستگاه، دستگاهی نوار قلبی است که در کلینیک ها استفاده می شود. در حالی که شما در حالت راحت دراز کشیده هستید الکتروکاردیوگراف انجام می شود. این ECG فعالیت الکتریکی قلب بیمار را از ۱۲ الکترودِ چسبنده روی سینه، بازوها و پاها به طور همزمان به دستگاه منتقل می کنند.

2. الکتروکاردیوگراف استرس تست (تست ورزش): در حالی که از دوچرخه ورزش یا تردمیل استفاده می کنید، انجام می شود. این دستگاه فشارخون و میزان تنفس را نیز کنترل می کند. برای تشخیص بیماری عروق کرونر و یا تعیین سطح ایمن ورزش پس از حمله (سکته) قلبی یا بعد از جراحی قلب، ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.

3. هولتر الکتروکاردیاگراف: الکترودها به یک دستگاه پرتابل کوچک متصل شده اند که در کمرتان پوشیده شده است بنابراین قلب شما می تواند به مدت 1 روز یا بیشتر در خانه تحت کنترل باشد. الکترودها در مکان های مشخصی روی سینه، بازوها و پاها قرار می گیرند و فعالیت الکتریکی قلب اندازه گیری، تفسیر و چاپ می شود تا اطلاعات پزشک برای تفسیر بیشتر وی تکمیل شود.

نوع نوار قلب شما به علائم و مشکل قلبی مشکوک، بستگی دارد.

به عنوان مثال، اگر علائم ناشی از فعالیت بدنی ایجاد شود، نوار قلب می تواند توصیه شود، در حالی که اگر علائم شما غیرقابل پیش بینی باشد و در دوره های کوتاه و تصادفی اتفاق بیفتد، ECG سرپایی مناسب تر خواهد بود.

"کانال" های نوار قلب نشان دهنده چیست؟

هر یک از ولتاژ ثبت شده از طریق الکترودها به عنوان "کانال" در چاپ ECG نمایش داده می شود. بنابراین هر کانال تفاضل ولتاژ بین دو الکترود یا تفاضل ولتاژ بین یک الکترود و ولتاژ متوسط چند الکترود را نشان می دهد. ترکیبات مختلف ولتاژهای اندازه گیری شده بدان معنی است که کانالهای بیشتری نسبت به الکترودهای موجود نمایش داده می شوند.

تفاوت دستگاه نوار قلب تک / سه / شش / دوازده کانال 

1. الکتروکاردیوگراف یک کاناله: ECG تک کاناله، ساده ترین نوع از این دستگاه است.

دستگاه ECG تک کانال شامل یک کانال تقویت کننده و یک سیستم ضبط دارد. کاغذهای این نوع دستگاه ECG در هر زمان فقط برای یک ردیابی فضا دارند. بنابراین گزارش هر 12 کانال (V1-V6، aVR ،aVL ،aVF ،I ،II ،III) دستگاه ECG یک به یک بر روی کاغذ چاپ می شود. اکثر دستگاه های ECG تک کانال از عرض کاغذ 50 میلی متر استفاده می کنند.

2. الکتروکاردیوگراف سه کاناله: همانطور که از نام آن مشخص است، دستگاه 3 کانال ECG همزمان 3 شکل موج / کانال را چاپ می کند.

در دستگاه های 3 کانال، سیگنال های ECG انتخاب شده توسط ریزپردازنده تقویت، فیلتر شده و به یک مولتی پلکسر 3 کاناله ارسال می شود. سیگنال های آنالوگ چندگانه پس از آن به مبدل آنالوگ به دیجیتال داده می شود و سپس ذخیره می شود و برای بازسازی سیگنال های آنالوگ به مبدل دیجیتال به آنالوگ ارسال می شود و این سیگنال ها چندگانه سازی می شوند و به ضبط کننده نمودار/ چاپگر یا نمایشگر ویدئو منتقل می شوند تا نمایش داده شود .

** دستگاه ECG سه کاناله 12 شکل موج را در 4 بخش چاپ می کند. این قالب گزارش را فرمت 4×3 می نامند. دستگاه ECG سه کاناله همزمان 3 شکل موج را روی کاغذ نمودار چاپ می کند:

• 3 شکل موج بخش اول (I ،II ،II)
• 3 شکل موج در بخش 2 (aVR ،aVL ،aVF)
• 3 شکل موج در بخش 3 (V1 ،V2 ،V3)
• 3 شکل موج در بخش 4 (V4 ،V5 ،V6)

3. الکتروکاردیوگراف شش/دوازده کاناله: به طور مشابه در 6 کاناله و 12 کاناله، 6 کانال و 12 کانال چندگانه سازی در دستگاه وجود دارد. در دستگاه ECG شش کاناله، 6 شکل موج به طور همزمان چاپ می شود. بنابراین 12 شکل موج را می توان فقط در 2 اسلات کاغذ چاپ کرد (قالب آن را فرمت 6×2 می نامند).

دستگاه ECG دوازده کاناله می تواند 12 شکل موج را به طور همزمان چاپ کند، تمام 12 کانال ECG در یک شیار چاپ می شوند (بنابراین قالب آن را فرمت 12×1 می نامند).

تاثیر تعداد الکترودها در دستگاه ECG ( الکتروکاردیوگراف )

تعداد الکترود ها برای دقت تشخیص اهمیت دارد: هرچه تعداد الکترودها بیشتر باشد، تشخیص دقیق تر و مطمئن تر خواهد بود.
یک الکتروکاردیوگراف با 4 لید  امکان مانیتورینگ اولیه را فراهم می کند. می تواند ضربان قلب را اندازه گیری کند، تغییر در ضربان قلب را تجزیه و تحلیل کند ، امواج P ، کمپلکس QRS و T را نمایش دهد. معمولاً الکترودها روی مچ پا و مچ دست قرار می گیرند. الکترودهای موجود در هر دو دست و پای چپ منعکس کننده تغییرات الکتریکی قلب هستند در حالی که الکترود پای راست نقش زمین را بازی میکند.
یک الکتروکاردیوگراف با 12 لید با از بین بردن آشفتگی و نویز بعضی از لید ها، باعث تشخیص دقیق تر و صحیح تری می شود. همچنین امکان بهینه سازی تشخیص در قسمت خاصی از قلب را امکان پذیر میکند. یک الکتروکاردیوگراف استاندارد 12 لید شامل شش لید پریفرال (لیدهای اندامی) و شش عدد لید  پره كورديال (لیدهای سینه ای) می باشد.

انتخاب الکترود مناسب

نوع الکترودها با توجه به چندین مورد زیر متفاوت است:

استفاده الکترود ECG برای بزرگسال یا اطفال: قطر الکترودهای طراحی شده برای اطفال و نوزادان نسبت به بزرگسالان کمتر است.
روش فیکس کردن الکترود: پوارهای مکشی فلزی، الکترودهای فشاری، الکترودهای کلمپی، الکترودهای قفلی و الکترودهای گیره ای
عمر الکترود: قابل استفاده مجدد یا یکبار مصرف. الکترودهای قابل استفاده مجدد عمدتاً از پوارهای مکشی فلزی یا گیره هستند. الکترودهای یکبار مصرف، اغلب الکترودهای قفل شونده و الکترودهای فشاری هستند. در حالت دوم، بایستی از از ژل رسانای الکتریکی استفاده شود.
علاوه برآن، الکترودهایی وجود دارند که به چسب قوی تری مجهز شده اند. آنها می توانند چندین ساعت به پوست بچسبند و اغلب در اتاق های جراحی و مراقبت ویژه استفاده می شوند. این الکترودها می توانند دارای کلمپ یا کانکتور باشند.

عوامل موثر برای تشخیص دقیق تر

مانیتورینگ طولانی مدت :هنگامی که متخصصان قلب وعروق به ناهنجاری در فعالیت قلبی مشکوک شوند، احتمال دارد درخواست ضبط سیگنال در مدت زمان 24 تا 48 ساعت کند. در اینگونه شرایط بایستی از هولترECG استفاده  کرد. این الکترود ها به کیفی که بر روی کمر بیمار قرار گرقته و یا از گردن او آویزان شده، متصل می شوند. در طول دوره ضبط ، بیمار باید از استحمام یا دوش گرفتن خودداری کند و دوره های فعالیت و استراحت خود را و همچنین علائمی را که ممکن است تجربه کرده باشد ، ثبت کند. این کار تفسیر نتایج را آسان می کند.
تجزیه و تحلیل اتوماتیک نوار قلب: امروزه اکثر سیستم های ECG دارای نرم افزاری هستند که به طور خودکار سیگنال های اندازه گیری شده را تجزیه و تحلیل می کند تا هرگونه آسیب میوکارد را مستقیماً تشخیص دهد.
اتصالات بی سیم در الکتروکاردیوگراف: برخی از سیستم های ECG بی سیم هستند و این بدان معنی است که سیستم را می نوان با سرعت بیشتری نصب کرد و این امر کار را برای متخصص راحت تر می کند. عدم وجود بعضی از کابل ها همچنین بخشی از تداخل ها را کاهش می دهد ، بنابراین نتایج قابل اعتمادتری را ارائه می دهد.
مانیتورینگ قلبی پیشرفته: براي ثبت فعاليت قلب بيمار در مدت زمان طولاني ، يك سيستم ECG قابل کاشت مي تواند در زير پوست کاشته شود تا به طور مداوم ضربان قلب را رصد کند. این دستگاه می تواند یک سال در بدن باقی بماند و داده های جمع آوری شده را از طریق امواج رادیویی منتقل کند.
ویژگی ها یا عملکردهای زیر به عنوان مزایای ویژه و عواملی هستندکه در خرید در نظر گرفته میشوند:

•  سهولت استفاده
•  قابلیت حمل
•  تعداد ECG های ثبت شده که میتوانند در داخل دستگاه ذخیره شوند
•  اندازه صفحه نمایش بزرگ (25 سانتی متر یا بزرگتر)
•  ترجیحا نمایش کامل اطلاعات
• دریافت اطلاعات توسط 15 لید
•  انتقال اطلاعات یک ECG کامل به یک سیستم مدیریت اطلاعات ECG، بصورت بی سیم (Wireless)
•  هزینه قطعات یکبار مصرف، مانند الکترودها و چسب ها

مشکلاتی که توسط نوار قلب قابل شناسایی هستند:

آسیب های قلبی که با تجزیه و تحلیل ECG قابل تشخیص است عبارتند از:
ریتم تسریع شده بطنی، ریتم پیوندگاهی تسریع شده ، بلوک شاخه ای، آسیستول، تاکی کاردی، فلاتر دهلیزی، نقص پیس میکر، ایست قلبی، آریتمی، برادیکاردی، فیبریلاسیون بطنی یا دهلیزی، سندرم ولف پارکینسون وایت و اختلال عملکرد سینوس.

کدهای UMDNS مرتبط با الکتروکاردیوگراف:

23116- الكتروكارديوگراف ها ، چند كاناله ، تفسيري
18330- الكتروكارديوگراف ها، چند كاناله ، تفسيري ، متوسط گيري سيگنال
18329- الكتروكارديوگراف ها ، چند كاناله ، غير تفسيري
17687- الكتروكارديوگراف ها ، چند كاناله ، غیر تفسيري ، متوسط گیری سيگنال
11413- الکتروکاردیوگراف ها، تک کاناله