در پرتو تحولات اخیر، انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) با انتشار رهنمودهای تازه‌ و اولین گایدلاین 2024، گامی بلند در جهت ارتقاء ایمنی رادیوگرافی دندانپزشکی برداشته است. این رهنمودها، که نقطه عطفی در عرصه دندانپزشکی محسوب می‌شوند، بر دو محور اساسی تمرکز دارند: استفاده هوشمندانه و موجه از اشعه‌های ایکس دندانپزشکی و پایان دادن به استفاده از پیشبند و تیروئید بند سربی. این توصیه‌های به‌روز شده، که نتیجه مطالعات دقیق و بررسی‌های علمی هستند، به دنبال آن هستند که مراقبت‌های دندانپزشکی را با حداکثر ایمنی و کمترین قرارگیری در معرض اشعه همراه سازند. بر اساس این رهنمودها، دندانپزشکان تشویق می‌شوند تا با دقت بیشتری به ارزیابی نیازهای تشخیصی از طریق اشعه ایکس پرداخته و از استفاده غیرضروری آن جلوگیری کنند. از نکات برجسته این توصیه‌ها، تأکید بر لزوم استفاده بهینه از فناوری‌های دیجیتال و تکنیک‌های پیشرفته تصویربرداری است. به‌کارگیری فناوری های دیجیتالی به جای روش‌های سنتی و فیلم‌های رادیوگرافی، نه تنها کیفیت تصاویر را بهبود می‌بخشد بلکه تابش مضر را به حداقل می‌رساند.

مزایای به کارگیری فناوری های دیجیتالی تصویربرداری:

- کاهش قرارگیری در معرض تابش: دستگاه‌های دیجیتال مدرن کمترین میزان تابش را برای تولید تصاویر با کیفیت نیاز دارند، که این امر به کاهش میزان قرارگیری بیمار در معرض تابش یونیزان کمک می‌کند.
- سرعت و کارایی بالا: تصاویر دیجیتال به سرعت قابل مشاهده هستند و نیازی به زمان انتظار برای توسعه فیلم‌های رادیوگرافی نیست. این امر به دندانپزشک اجازه می‌دهد تا بلافاصله تصاویر را بررسی و تفسیر کند.
- امکان بهبود و تعدیل تصویر: فناوری دیجیتال امکان تغییر روشنایی، کنتراست و بزرگنمایی تصاویر را بدون از دست دادن کیفیت فراهم می‌آورد، که می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر کمک کند.
- ذخیره‌سازی و اشتراک‌گذاری آسان: تصاویر دیجیتال را می‌توان به راحتی در سیستم‌های کامپیوتری ذخیره، بازیابی و با سایر متخصصان به اشتراک گذاشت، که این امر همکاری بین‌رشته‌ای را تسهیل می‌کند.
- حفاظت از محیط زیست: استفاده از تکنولوژی دیجیتال، نیاز به مواد شیمیایی برای ظهور فیلم‌های رادیوگرافی را حذف می‌کند، که این امر به کاهش تأثیر زیست‌محیطی فعالیت‌های دندانپزشکی کمک می‌کند.

همچنین، توصیه می‌شود از تکنیک‌هایی مانند استفاده از کولیماتور مستطیلی برای محدود کردن اندازه پرتو به ناحیه مورد نظر استفاده شود، که این امر به کاهش قابل توجه قرارگیری در معرض تابش کمک می‌کند. جایگزینی کولیماتور مستطیلی با یک کولیماتور دایره ای، بطور شگفت انگیزی دوز تابش اشعه به بیمار را کاهش می دهد. زیرا سطح مقطع یک کولیماتور مستطیلی به طور قابل ملاحظه ای کمتر از مقطع عرضی یک کولیماتور دایره ای است. بنابراین اشعه به یک ناحیه کوچکتری از بافت های بیمار، برخورد می کند و در حقیقت، تابش به یک منطقه کوچکتر، در افزایش کیفیت تصویر موثر می باشد. علاوه براین، از آنجایی که سطح مقطع کولیماتور مستطیلی کمتر است، موازی بودن پرتوهای اشعه ایکس حاصله افزایش می یابد و گوشه های کولیماتور از واگرایی بیشتر اشعه ایکس جلوگیری می کند و پراکندگی اشعه ها به دلیل پرتوهایی که به شدت هم راستا شده اند، کاهش می یابد. در نتیجه تصویر حاصله دارای نویز کمتر بوده و تار نمی باشد، به ویژه اگر از یک کولیماتور مستطیلی طویل استفاده شود.

یکی از تغییرات چشمگیر توصیه‌شده، کنار گذاشتن استفاده از پیشبند و تیروئید بند سربی است. با توجه به پیشرفت‌های فناوری و بهبود کیفیت تجهیزات رادیوگرافی، این محافظ‌ها دیگر ضروری تلقی نمی‌شوند و گاهی اوقات می‌توانند در تصویربرداری دقیق تداخل ایجاد کنند و نیاز به تکرار تصویربرداری شود، که تکرار این پروسه بسیار مضرتر از عدم استفاده از محافظ های سربی می باشد. این تصمیم، بر پایه شواهد علمی مستحکم و با هدف ارتقاء کیفیت مراقبت از بیماران اتخاذ شده است. دکتر پورنیما کومار، استاد برجسته دندانپزشکی و رئیس شورای امور علمی ADA، در این باره تأکید دارد که کلید دستیابی به بهترین نتایج بالینی، در تعادل بین بهره‌برداری از فناوری‌های تصویربرداری و حفظ ایمنی بیمار نهفته است. او می‌گوید: «هدف ما، کمینه‌سازی قرارگیری در معرض تابش غیرضروری است، در حالی که اطلاعات تشخیصی لازم را برای ارائه بهترین درمان و مراقبت‌ها فراهم می‌آوریم.»

این رهنمودها، در عین حال، به دندانپزشکان یادآوری می‌کنند که در استفاده از تصویربرداری CBCT احتیاط کنند و تنها در مواردی که گزینه‌های کم‌تابش پاسخگوی نیازهای تشخیصی نیستند، به آن متوسل شوند. این نگرش حفاظتی به دندانپزشکان کمک می‌کند تا در زمینه حفاظت از بیماران در برابر تابش، بهترین عملکرد را داشته باشند.

در نهایت، این توصیه‌های جدید، چراغ راهی هستند برای دندانپزشکانی که به دنبال ارائه مراقبت‌های دندانپزشکی با کیفیت و ایمن هستند. به کارگیری این رهنمودها نه تنها به بهبود ایمنی رادیوگرافی کمک می‌کند بلکه موجب ارتقاء سطح کلی مراقبت‌های دندانپزشکی می‌شود. دندانپزشکان و تیم‌های آنها تشویق می‌شوند تا این توصیه‌های بهترین شیوه را مرور کرده، با قوانین حفاظت از تابش مطابقت داشته باشند و پیش از سفارش تصویربرداری دندانپزشکی، در مورد هرگونه سؤال یا نگرانی با بیماران خود گفتگو کنند.