دهانشویه‌های آنتی‌سپتیک تولید نیتریک اکسید در دهان را مختل می‌کنند و ممکن است منجر به افزایش فشار خون شوند. اما چرا این اتفاق می‌افتد و آیا دهانشویه‌ای وجود دارد که بتواند سطح NO (نیتریک اکسید) را حفظ کند؟
اکسید نیتریک (NO) یک گاز است که از ترکیب نیتروژن و اکسیژن به‌وجود می‌آید و نقش مهمی به‌عنوان پیام‌رسان شیمیایی در بدن دارد. NO در بسیاری از فرآیندهای بدنی نقش دارد، از جمله انتقال پیام‌های عصبی، هضم، عملکرد شناختی و ایمنی. همچنین می‌تواند ترشح هورمون رشد و انسولین را تحریک کند. اکسید نیتریک در عملکرد قلبی-عروقی اهمیت زیادی دارد، زیرا یک گشادکننده قوی عروق است، جریان اکسیژن را بهبود می‌بخشد، بیماری شریان‌های محیطی را کاهش می‌دهد، فشار خون را کاهش می‌دهد و علائم آنژین را تسکین می‌بخشد.
مطالعات مختلف نشان داده‌اند که استفاده مداوم از دهانشویه‌های آنتی‌سپتیک می‌تواند منجر به افزایش فشار خون شود. در برخی از مطالعات، افزایش فشار خون ناشی از استفاده از دهانشویه‌های آنتی‌سپتیک هرچند کوچک بوده (حدود 2.3 میلی‌متر جیوه)، اما از نظر آماری معنادار بوده است.
در این مقاله به‌طور خلاصه توضیح می‌دهیم که چرا تولید نیتریک اکسید تحت تأثیر استفاده از دهانشویه قرار می‌گیرد و مطالعه‌ای را مورد بحث قرار می‌دهیم که نشان داده است یک نوع دهانشویه ممکن است بر تولید نیتریک اکسید در دهان تأثیری نداشته باشد.
نیتریک اکسید چگونه تولید می‌شود؟
تولید نیتریک اکسید از سه مسیر اصلی صورت می‌گیرد:
1. مسیر نیتریک اکسید سنتاز (NOS): تولید آنزیمی نیتریک اکسید از اسید آمینه ال-آرژینین، اکسیژن و NADPH، که ال-سیترولین و نیتریک اکسید به‌عنوان محصولات نهایی تشکیل می‌شوند.
2. مسیر نیتریت-نیتریک اکسید: منابع غذایی مانند چغندر، کرفس، آروگولا و اسفناج برای تولید نیتریت استفاده می‌شوند و در شرایط کم‌اکسیژن به نیتریک اکسید تبدیل می‌شوند.
3. مسیر روده بزاقی (Enterosalivary): غذاهای سرشار از نیترات توسط باکتری‌های هوازی موجود در قسمت پشتی زبان به نیتریت تبدیل و متمرکز می‌شوند. این بزاق بلعیده می‌شود و پس از ورود به معده در pH مناسب (1 تا 3) به نیتریک اکسید تبدیل شده و از طریق روده کوچک جذب می‌شود.
چرا دهانشویه تولید نیتریک اکسید را کاهش داده و فشار خون را افزایش می‌دهد؟
دهانشویه‌های آنتی‌سپتیک فلور باکتریایی دهان را از بین می‌برند و مسیر انتروسالیواری نیترات-نیتریت-NO را از بین می‌برند، که می‌تواند به شرایط کمبود نیتریک اکسید و در نتیجه افزایش فشار خون منجر شود.
یک مطالعه نشان داد که استفاده از محلول‌های دهانشویه کلروهگزیدین 0.12% و ستیل‌پریدینیوم 0.05% به‌طور قابل توجهی فشار خون سیستولیک را نسبت به گروه کنترل افزایش داد. با این حال، هر دهانشویه‌ای که دارای خاصیت آنتی‌سپتیک باشد و علیه باکتری‌های کاهنده نیترات عمل کند، می‌تواند باعث کاهش دسترسی به NO و وقوع عوارض جانبی شود.
آیا دهانشویه‌ای وجود دارد که بر نیتریک اکسید در دهان تأثیر نگذارد؟
یک مطالعه اخیر 10 بیمار را مورد ارزیابی قرار داد که مکمل‌های نیترات غذایی برای افزایش تولید NO مصرف کردند و سپس در معرض سه دهانشویه مختلف قرار گرفتند. بیماران به مدت 60 ثانیه با یکی از محلول‌های کلروهگزیدین 0.12% (از برند Darby) و یا دهانشویه حاوی پراکسید هیدروژن 1.5% (از برند OxiStom) و یا دهانشویه بر پایه نارگیل (از برند StellaLife) شستشو دادند.
نتایج با استفاده از نوار تست نیتریک اکسید (از شرکت Berkeley Life) که برای ارزیابی تبدیل نیترات‌های غذایی به NO طراحی شده، ارزیابی شدند. هم کلروهگزیدین 0.12% و هم پراکسید هیدروژن کاهش در پتانسیل NO را نشان دادند، در حالی که دهانشویه بر پایه نارگیل تأثیری بر روی رنگ نوار تست نداشت و احتمالاً بر سطح NO تأثیری نداشت.
اگر چه این مطالعه نیاز به تکرار و انجام کارآزمایی‌های تصادفی کنترل شده دارد، اما ممکن است اولین قدم برای نشان دادن توانایی یک دهانشویه در کاهش باکتری‌های بیماری‌زا، بدون حذف باکتری‌های مفید تولیدکننده NO باشد.