فایل های روتاری (چرخشی) NiTi (نیکل تیتانیوم) در سال ۱۹۶۰ به جامعه دندانپزشکی و شاخه اندودانتیکس معرفی شدند و بواسطه ویژگی های منحصربفرد خود مورد استقبال دندانپزشکان قرار گرفتند که یکی از مهمترین ویژگی های آن خاصیت سوپرالاستیک این فایل ها می باشد، بطوری که استفاده از این فایل ها را برای انواع آناتومی های کانالی امکان پذیر نموده است.
نکات کاربردی در مورد استفاده از فایل های روتاری NiTi با چرخش کامل (البته برخی نکات برای سیستم های رسیپروک (Reciprocating) و ژیروماتیک نیز قابل تعمیم می باشد):
۱. بطور کلی استفاده از فایل روتاری تاثیری بر موفقیت و یا شکست درمان اندو ندارد و تنها با رعایت تمام اصول، مهارت و دانش دندانپزشک در رسیدن به درمان اندو موفق موثر می باشد. به بیان ساده فایل روتاری برای شما دندانپزشک عزیز درمان اندو را انجام نمی دهد!
۲. قدم اول در شروع استفاده از فایل های روتاری این است که از کاربرد آنها نترسید! مطمئن باشید که استفاده اصولی و صحیح از این ابزار سرعت و کیفیت درمان شما را افزایش می دهند و همچنین خطاهای حین کار را کاهش می دهند.
۳. برای شروع استفاده از یک سیستم روتاری ابتدا بر روی دندان کشیده شده و مدل تمرین و تکرار کنید.
۴. انتخاب سیستم روتاری امری سلیقه ای و شخصی است، البته مسائل اقتصادی نیز عاملی مهم در انتخاب می باشد. جدای این عوامل اکثراً استفاده از سیستم های روتاری با تعداد فایل کمتر و کاربرد ساده تر همانند ProTaper ،BioRace و یا RevoS برای شروع استفاده از فایل های روتاری توصیه می شود و بعد از کسب مهارت و تجربه و تسلط بر سرعت، تقارب و تورک مناسب برای شرایط مختلف می توانید از سیستم های روتاری با تعداد فایل بیشتر استفاده نمائید.
۵. برای استفاده از فایل های روتاری می توانید از موتور و میکروموتورهای اندو و یا ایرموتور استفاده نمائید. اکثر موتورهای اندو جدید قابلیت تنظیم و کنترل تورک و همچنین چرخش معکوس خودکار را دارند که علاوه بر ساده نمودن کار برای شما، به دلیل ایجاد صدای کم، باعث کاهش ترش و اضطراب در بیمار می گردد اما استفاده از ایرموتور برای فایل های روتاری نیز مناسب می باشد و تجربه و مهارت شما می تواند همین مزایا را برای شما فراهم کند.
۶. قبل از استفاده و شروع کار به خوبی با سیستم روتاری موردنظر خود آشنا شوید و طبق دستورالعمل ارائه شده توسط شرکت سازنده عمل کنید البته تمام دستورالعمل های کارخانه براساس مطالعات مبتنی بر شواهد نیست، بنابراین از تجربه و دانش همکارانی که از سیستم موردنظر شما استفاده می کنند نیز بهره بگیرید.
۷. اکثریت فایل های روتاری به روش کراون داون (Crown Down) استفاده می شوند و در مواردی که به روش های دیگر مثل استب بک (Step Back) درمان اندو انجام می شود بهتر است آماده سازی کرونالی قبل از کاربرد فایل روتاری صورت گیرد. این امر در افزایش عمر و کاهش بروز خطا موثر می باشد.
۸. تقریباً همه فایل های روتاری را باید در کانالی با مسیر باز وارد کرد، بطوری که اگر نتوانید مثلاً یک فایل شماره ده یا پانزده را به طول کارکرد برسانید، نمی توانید از فایل روتاری در آن طول استفاده کنید.
۹. در حین کار حتماً از لوبریکنت استفاده نمائید. هر چند درمورد نوع لوبریکنت مورد استفاده با فایل های روتاری و تاثیر آن بر تورگ وسیله نظریات متناقضی وجود دارد ولی به کلی شکی وجود ندارد که در حین استفاده از فایل روتاری، کانال نباید خشک باشد.
۱۰. تعداد دفعاتی که از فایل روتاری خود استفاده می کنید به خاطر بسپارید تا در زمان مقرر و پیشنهادی آن را با فایل روتاری جدید جایگزین نمائید. زیرا علاوه بر کاهش کیفیت درمان احتمال شکست در کانال و بروز مشکلات جدی تر افزایش می یابد. ضمناً به خاطر داشته باشید عمر ابزار روتاری در کانال های کرودار (بسیار منحنی) و باریک کمتر می باشد.
۱۱. بعد از هر کاربرد و استفاده از فایل های روتاری، آن ها را از نظر تغییر شکل، باز شدن پیچ ها و کوتاه تر شدن نوک فایل چک کنید و آنهایی که کند شده اند و یا آسیب دیده اند از چرخه خارج نمائید. توجه داشته باشید خساست و بی دقتی در این مورد برایتان گران تمام می شود!
۱۲. احتمال جدا شدن (شکسته شدن) فایل روتاری حتی در اولین استفاده وجود دارد!
۱۳. تقریباً در اکثر فایل های روتاری فشار وارد در جهت اپیکالی باید کم باشد (مثلاً به اندازه نگهداشتن نوک یک مداد تیز روی کاغذ) زیرا نیروی اپیکالی موجب شکسته شدن آن می شود ولی در برخی سیستم ها نظیر Race نیروی بیشتری قابل اعمال است.
۱۴. برای شروع یک اندو همیشه به گراف اولیه نیاز است ولی در کاربرد فایل های روتاری روتاری تفسیر گراف باید دقیق تر باشد. به کروهای یک سوم اپیکال و رابطه کانال ها باهم توجه ویژه داشته باشید.
۱۵. در برخی کشورها مثل انگلیس فایل های روتاری اکثراً یکبار استفاده می شوند، بالطبع در کشور ما این امر صرفه اقتصادی ندارد. اما می توان با استفاده ترکیبی ابزارهای روتاری دیگر مثل گیتس، فایل های دستی هدستروم (H-File) و آماده سازی اولیه کانال با ابزارهای دستی همانند K-File عمر فایل های روتاری را چندین برابر کرد و استفاده از آن ها را از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نمود.
۱۶. بعد از خارج کردن فایل از داخل کانال قبل از کاربرد مجدد به الگوی تجمع دبری ها توجه کنید. در فایل های با تیپر یکنواخت (اکثریت سیستم ها دارای تیپر یکنواخت هستند به جز چند مورد مثل ProTaper و BioRace که تیپر متفاوت در طول فایل دارند) دبری ها در قسمت اپیکال و کرونال قرار دارند و وجود دبری ها در ناحیه میانی فایل نشان دهنده انتخاب نادرست فایل می باشد.
۱۷. بعد از هر بار خاج کردن فایل از داخل کانال دبری ها را با گاز مرطوب تمیز کنید. این امر باعث افزایش قدرت برداشت دبری و همچنین کاهش احتمال شکسته فایل در کانال می گردد.
۱۸. فایل های روتاری را بعد از هر نوبت استفاده با استفاده از اتوکلاو حتماً استریل نمائید و همچنین از نگهداری طولانی مدت فایل ها داخل هیپوکلریت سدیم و محلول های ضدعفونی کننده خودداری کنید.
۱۹. درصورتی که فایلی در کانال شکست، برروی برخودتان مسلط باشید! قبل از دست زدن به هر کاری یک گرافی تهیه کنید. محل جدا شدن فایل هر قدر کرونالی باشد، مشکلات شما کمتر است. در صورتی که بتوانید با یک فایل کوچک از کنار فایل شکسته شده عبور کنید و مسیر کانال دوباره باز شود کمترین احتمال شکست درمان وجود دارد.
۲۰. تلاش برای عبور از کنار وسیله شکسته می تواند منجر به خطاهای بزرگتر مثل لج و پرفوراسیون شود. بنابراین قبل از اینکه مشکلات را بیشتر کنید بیمار را به اندودونتیست که اختصاصاً برای این امور آموزش دیده است، ارجاع دهید. حتماً نامه ارجاع و گراف را نیز به همراه بیمار ارسال نمائید. به بیمار توضیحات ضمنی بدهید اما توضیح دقیق در مورد پروگنوز و اثر حادثه بر درمان را به اندودانتیست واگذار کنید و به همکار خود در دفاع از درمان اصولی و اعتبار کاری خود اعتماد کنید.
منبع: وب سایت دکتر علی مرسلی
Endodontics: Colleagues for Excellence
ویرایش توسط واحد تحریریه دندال
