این روز ها تبلیغات زیادی در مورد استفاده از کربن فعال یا زغال در خمیر دندان ها و مواد سفید کننده دندان وجود دارد. مراجعین ما مدام در مورد کارایی این مواد و زیان های احتمالی آن ها می‌پرسند. در این مطلب سعی می شود به سؤالات شما در مورد خمیر دندان های به اصطلاح زغالی و مواد سفید کننده حاوی کربن فعال شده (زغال فعال شده) پاسخ داده شود!
ذرات کربنی دارای تخلخل بالا هستند و کاربرد های زیادی در صنعت و پزشکی دارند. در صنعت از این مواد برای کاربرد های مختلف از جمله ساخت فیلتر های قوی استفاده می شود. فیلتر های تصفیه آب، مایعات، هوا و ماسک‌ها از محصولات تولیدی با استفاده از این مواد هستند. این ذرات آلودگی ها را جذب می کنند و می توانند محیط را از ذرات مضر پاکسازی کنند. در پزشکی از این مواد جهت سم زدایی استفاده می‌شود. در مسمومیت های شدید از این مواد می توان به عنوان آنتی دوت (پادزهر) استفاده کرد.
روش های سفید کردن دندان ها:
بلیچینگ معروف ترین روش سفید کردن دندان هاست که از مواد اکسیدان مانند هیدروژن پراکساید برای سفید کردن دندان ها استفاده می شود. اشکال روش اکسیداسیون این است که ممکن است تا اندازه ای باعث حساسیت دندان ها بشود ولی در عین حال روش بسیار کارامدی است و انواع مختلفی هم دارد.
خمیردندان ها اما سفید کردن دندان ها را به روش مکانیکی سایش انجام می دهند. خمیردندان های سفیدکننده ذرات ساینده بیشتری دارند اما استفاده نا مناسب و مداوم از این خمیردندان ها می‌تواند سایش مینای طبیعی دندان را هم به دنبال داشته باشد.
مکانیسم اثر ذرات کربنی به این صورت توضیح داده شده است که با استفاده از تبادل یون با سایر مواد، می توانند ذرات آن ها را در فضای متخلل خود جذب کنند. در سفید کردن دندان ها هم از همین مکانیسم استفاده می‌شود. یعنی رنگدانه ها با تبادل یونی جذب فضای متخلل ذرات کربنی می‌شوند و از بین می روند. در عین حال ذرات کربن اثر ساینده هم دارند و به طور مستقیم روی مینا، ترمیم ها و لثه اثر می‌کنند. مخصوصاً در پودرهای سفید کننده این اثرات بیشتر است.
ذرات کربن و جلوگیری از پوسیدگی:
ذرات کربن در خمیر دندان ها در مقیاس میکروسکوپی می‌توانند با استفاده از جذب باکتری های مضر، تولیدات این باکتری ها و تغییر یونی سطوح دندان مانع از اتصال مجدد آن ها به دندان ها شده و از پوسیدگی جلوگیری کنند. البته همه این موارد مکانیسم های علمی برآورد شده برای این مواد است و اینکه چه قدر ازنظر کلینیکی این خمیر دندان‌ها از پوسیدگی جلوگیری می‌کنند در مطالعات نشان داده نشده است.
اثرات سایشی این مواد ازنظر مکانیکی در پاکسازی سطوح دندانی می‌تواند موثر باشد و امروزه مطالعاتی در مورد اثرات ضد سرطانی این مواد هم صورت گرفته است که نتایج رضایت بخشی در مراحل اولیه نشان داده است. همچنین این ذرات گفته شده است که در صورت بلع، مضر نیستند و خطری را متوجه سلامت فرد نمی کنند.
اما در مورد اینکه چه قدر می تواند زغال دندان ها را سفید کند، تردید وجود دارد. انجمن دندان پزشکان آمریکا فعلاً در مورد این محصولات نظر رسمی ابلاغ نکرده است که البته به معنی عدم تائید این محصولات تا این لحظه می‌باشد. اثرات این خمیر دندان ها در برداشت رنگدانه ها نشان داده است (بیشتر در تبلیغ‌ها تا مطالعات) ولی معلوم نیست که این اثرات از مواد و خمیر دندان‌های سفید کننده عادی بیشتر باشد.
مضرات سفید کننده های کربنی:
مواد سفید کننده کربنی یا به اصطلاح ذرات زغالی، اثرات سایندگی دارند. این اثرات می تواند حتی شدیدتر از اثرات خمیر دندان ها و مواد سفید کننده باشد. به خصوص وقتی که توأم با سایش مکانیکی مانند مسواک های زبر استفاده شوند، ممکن است باعث سایش سمان روی ریشه دندان، سایش مینا و تحلیل لثه شوند.
بنابراین باید با احتیاط استفاده بشوند. به خصوص در افراد دچار تحلیل لثه که سمان روی ریشه دندان ها در معرض این نوع خمیردندان ها هست، باید حتماً با مشاوره دندان پزشک از این مواد استفاده شود. از آنجایی که استفاده از کربن برای سفید کردن دندان‌ها از گذشته های خیلی دور رواج داشته است و امروزه هم در میان بعضی از اقوام رایج است مطالعاتی در میان افراد مصرف کننده صورت گرفته است. مثلاً یک مطالعه نشان داده است که دندان های افرادی که در مالزی به طور سنتی از نمک و زغال برای دندان های خود استفاده می کردند دچار سایش دندانی شده اند بر دندان ها نشان داده شده است که تاثیری بر سلامت و بهداشت دهان و دندان‌ها ندارد بنابراین روش معمول استفاده از خمیر دندان برای یک برنامه بهداشت دهان و دندان منظم کافی است.
انجمن دندان پزشکی امریکا هم در مورد تائید این مواد محتاطانه عمل کرده است وبرتری خاصی برای این محصولات نسبت به روش‌های قبلی در حال حاضر و تا مشخص شدن نتایج مطالعات لحاظ نکرده است.
آنچه که مسلم است این است که استفاده از این خمیر دندان ها و پودر ها نباید مداوم باشد. چرا که اثرات سایشی آن ها ممکن است، مضر باشد. نگرانی اصلی در مصرف این خمیردندان‌ها، کنار گذاشتن خمیردندان ها و محصولات حای فلوراید است که اثرات ضد پوسیدگی آن مسلم است. بالطبع محصولات فاقد فلوراید در بلند مدت ممکن است زیان هایی را برای بهداشت دندان های مراجعین در پی داشته باشند.
دندانپزشکی هولیستیک و زغال درمانی:
عده ای تحت عنوان دندان پزشکی هولیستیک یا بیولوژیک به شدت مخالف استفاده از فلوراید هستند و آن را سرطان زا می دانند. درحالی که هیچ مطالعه ای اثر مضر برای فلوراید در مقیاسی که ما استفاده می کنیم نشان نداده است. فلوراید یکی از اصلی ترین پایه های پیشگیری از پوسیدگی دندان ها ازنظر علمی است و در سال های اخیر اگرچه بحث‌های مختلفی در مورد میزان اثرات آن بوده، ولی هیچ خدشه ای در مفید بودن آن وارد نشده است. تبلیغ جایگزینی کربن فعال شده با فلوراید، یک تبلیغ بدون اساس علمی است و مطمئناً این ماده نمی تواند جایگزین مواد حاوی فلوراید شود.
اثرات سفیدکنندگی هم به صورت معجزه آسا در ویدئوها در فضای آنلاین در مورد زغال فعال به اشتراک گذاشته می شود، بسیار اغراق آمیز است و بدون شک یک تجارت بزرگ به جای مطالعه و پژوهش پشت این تبلیغ‌هاست.
بنابراین مشتریان این محصولات با آگاهی در مورد مضرات و مزایایی مواد جدید، می توانند انتخاب آگاهانه ای در خرید آن محصولات داشته باشند و پول خود را برای محصولی که احتمالاً به اندازه محصولات معمول موجود در بازار مؤثر هم نیستند دور نریزند و سلامت خود را به خطر نیندازند.
منبع: سایت دکتر مرسلی
