در بارداری یکی از مشکلات خانم ها، مراجعه به دندانپزشک جهت عصب کشی است. دلایل مختلفی وجود دارد که میزان مشکلات دهان و دندان در دوران بارداری برای خانم ها افزایش می یابد. از جمله: مشکلات لثه ناشی از تغییرات هورمونی در دوران بارداری است، علت های دیگر مصرف بیشتر مواد قندی در دوران بارداری، بیماری صبحگاهی و افزایش اسیدیته دهان به دنبال آن، کاهش بهداشت زنان باردار به دلیل خستگی و کم حوصلگی و … هستند. به همین دلیل مراقبت های بهداشتی قبل از تصمیم به بارداری برای تمام خانم ها توصیه می شود.
بنابراین خود بارداری به خودی خود منجر به از دست رفتن دندان ها نمی شود و با مراقبت های قبل و حین بارداری می توان از مشکلات دهان و دندان در دوران بارداری جلوگیری کرد.
عصب کشی در بارداری؟
اما مواقع بسیاری وجود دارد که خانم های باردار با درد شدید به مراکز دندانپزشکی مراجعه می کنند. بیشتر این دندان ها نیاز به درمان ریشه (عصب کشی) دارند. ولی به خاطر دیدگاه اشتباهی که از سوی بیماران وجود دارد (دندانپزشکان هم متاسفانه مجبور به تمکین به آن) شده اند، بسیاری از مراکز از ارائه خدمات به خانم های باردار مخصوصاً در سه ماهه اول و سوم خودداری می کنند.
حقیقت این است که درمان عصب کشی برای زنان باردار عادی در تمام دوران بارداری قابل انجام است. هرچند، ترجیح داده می شود که این درمان ها بیشتر در سه ماهه دوم صورت گیرند.
درد یه پدیده آزار دهنده است که تمام جنبه های جسمی، روانی و اجتماعی انسان ها را می تواند مختل کند. زنان باردار که دچار درد های با منشا دندانی باشند، احتمالاً به دلیل تاثیرات درد بر فعالیت های روزمره شان، آسیب هایی را حتی متوجه جنین خود کنند.
اقدامات اولیه در مراجعه خانم های باردار به دندانپزشکی
دندانپزشک بر اساس یک رویه که بیشتر جنبه حقوقی دارد تا علمی، از پزشکی که خانم باردار تحت نظارت او قرار دارد یک نامه مشاوره مکتوب درخواست می کند. در این نامه معمولاً باید اجازه انجام درمان دندانپزشکی، زمان مناسب، طول درمان مناسب، ماده بی حسی و انجام رادیوگرافی اشعه ایکس توضیحاتی داده می شود. دندانپزشکان برای درمان زنان باردار در دانشکده ها آموزش دیده اند و نحوه درمان را به خوبی می دانند اما اولاً به دلایل حقوقی (چون خانم باردار درجه اول تحت نظر یک پزشک دیگر است) و همچنین به دلیل اینکه شاید مورد خاصی در پرونده پزشکی بیمار باشد که مداخله خاصی را ایجاد کند، حتماً از پزشک معالج درخواست مجوز مکتوب انجام درمان را می کنند اما از نظر حقوقی برای شروع بیماری که با درد شدید مراجعه کرده است، آغاز یک درمان اورژانسی حتی با یک مشاوره تلفنی با پزشک (شفاهی) یا بدون مشاوره و کسب مجوز از ایشان قابل انجام است.
رادیوگرافی:
مطالعات ثابت کرده است زیان های اشعه ایکس دندانپزشکی بسیار بسیار ناچیز است. بطوری که حتی اشعه آفتاب در زمان طولانی تر قدرت جهش زایی بیشتری برای هر فرد نسبت به اشعه رادیوگرافی دندانپزشکی دارد. مخصوصاً با تکنولوژی های جدید و فناوری های دیجیتال رادیوگرافی دوز استفاده شده برای بیماران خیلی کمتر هم شده است. اما در نهایت این اشعه ها مضر هستند و اصول درمان ایجاد می کند که هر بیماری را زمانی که واقعاً نیاز زیادی وجود ندارد در معرض این اشعه قرار ندهیم. در خانم های باردار به دلیل وجود جنین در حال تمامل این حساسیت ها به مراتب بیشتر است اما به این معنی نیست که از زنان باردار مطلقاً نباید رادیوگرافی تهیه شود. در صورتی که نیاز اساسی وجود داشته باشد (مثلا قبل از عصب کشی) تهیه رادیوگرافی در مراحل مختلف بارداری ممکن است. هر قدر که بیشتر از ابتدای دوران بارداری دورتر شویم، خطرات اشعه رادیوگرافی برای جنین کمتر است. استفاده از پوشش سربی در برخی مراجع توصیه شده است ولی جهت تابش اشعه هم در بسیاری از موارد به سمت جنین نیست و لذا خطرات واقعاً حداقل است.
والدین البته حق دارند در مورد سلامت فرزند آینده خود نگران باشند. این نگرانی در جریان مشاوره ای که با پزشک معالج صورت می گیرد و آگاهی هایی که دندانپزشک می دهد برطرف می شود. در صورتی که والدین مایل به انجام رادیوگرافی نباشند، درمان اورژانسی بدون انجام رادیوگرافی تحت شرایطی می تواند صورت گیرد.
بی حسی موضعی:
بی حسی موضعی معمول دندانپزشکی برای زنان باردار سالم و جنینشان هیچ زیان شناخته شده ای ندارد. در مراحل پایانی بارداری ممکن است خانم های مشکل فشار خون پیدا کنند که نوع بی حسی گاهاً به ندرت تغییر پیدا می کند.
داروها:
بیشترین دارویی که عنوان ضد درد برای بیماران باردار توسط دندانپزشکان توصیه می شود استامینوفن است. اما در سه ماهه اول و دوم (و نه سوم) ایبوپروفن هم به عنوان داروی ضد درد و التهاب قابل استفاده می باشد. آسپرین و داروهای ترکیبی حاوی آن در هیچ کدام از مراحل بارداری نباید مصرف شوند. آموکسی سیلین و سایر داروهای خانواده پنی سیلین توسط خانم های باردار قابل استفاده است. هرچند که جای انجام درمان دندانپزشکی را نمی گیرد و بندرت نیاز به آنها وجود دارد. مترونیدازول در زنان باردار برای مصارف دندانپزشکی منع مصرف دارد.
علی رغم تمام توضیحات بالا، مصرف هر نوع دارو از جمله داروهای بدون نسخه و حتی ویتامین ها و مکمل ها در دوران بارداری باید با مشورت پزشک معالج صورت گیرد.
توصیه های کلی برای خانم های بارداری دچار دندان درد:
از عصب کشی در دوران بارداری نترسید. در مراجعه به برخی از همکاران ما ممکن است آن ها به دلیل محافظه کاری بیش از حد (که دلیل آن هم باورهای غلط بیماران است) از ارائه درمان برای شما خودداری کنند. اما همکاران و مراکز دیگری هستند که حتماً درمان مورد نیاز شمارا ارائه می دهند. در نهایت در فقدان همه این ها یک متخصص درمان ریشه مطمئن درمان شما را انجام خواهد داد.
سعی نکنید که با مصرف طولانی مدت داروهای مختلف، درد را تحمل کنید. داروها احتمالاً زیان های بیشتری متوجه خود شما و بالطبع فرزند آینده شما خواهند کرد. سه ماهه دوم بارداری بهترین زمان برای مراجعه به دندانپزشکی است ولی هر زمانی که درد داشتید کنترل درد شما با درمان های معمول دندانپزشکی قابل انجام است.
قبل از مراجعه به دندانپزشک می توانید با پزشک معالجی که در دوران بارداری تحت نظر او هستید (مثلاً متخصص زنان و زایمان خود) ارتباط برقرار کرده و توضیحات مکتوب از او برای آغاز درمان دندانپزشکی خود از او بگیرید.
عوامل بسیاری وجود دارند که خدای ناکرده موجب بروز مشکلات برای جنین، نقص جنین، سقط و بروز مشکلات پزشکی برای خانم های باردار می شوند. هیچ کدام از این عوامل از نظر علمی ربطی به درمان های استاندارد دندانپزشکی ندارند. مواردی بوده است که افرادی به دلیل ازدواج فامیلی و ژنتیک، مصرف داروهای شیمیایی و … نوزادشان با نقایصی به دنیا آمده است و از سر ناآگاهی به دنبال شکایت از دندانپزشک خود رفته اند. چنین شکایت هایی هرگز به نتیجه نرسیده است اما دندانپزشکان را نسبت به ارائه درمان به خانم های باردار محتاط تر کرده است. اصلاح چنین ناآگاهی هایی در جامعه در گرو همکاری مشترک بیماران و دندانپزشکان است.
منبع: وب سایت موسسه اطلاع رسانی دندانپزشکی
