آمالگاماتور در اصطلاح ترکیب دو واژه Amalgam به معنی آلیاژی از دو یا چند فلز و ator به معنی عامل می باشد. کاربرد این دستگاه به طور کلی در دندانپزشکی برای ترکیب کردن مواد قالب گیری دندان است. امروزه به منظور پر کردن دندان ها از ماده ای به نام آمالگام استفاده می شود که این ماده حاوی مواد مختلفی اعم از جیوه و سرب و نقره و مس و ... می باشد. 

آمالگاماتور دندانی وسیله ای است که در زمینه دندانپزشکی برای ترکیب مواد ترمیمی مانند کپسول آمالگام نقره و گلاس آینومرها استفاده می شود. قبل از استفاده از آلیاژهای دندانی، مانند آمالگام ها یا سیمان، لازم است با استفاده از ترکیبات از پیش تعیین شده با نسبت خاصی مخلوط شوند. می توان اجزای منفرد را در مقدار مورد نیاز با استفاده از آمالگاماتور دندان پیش دوز کرد. در نتیجه، دندانپزشک مستقیماً با اجزای سازنده تماس نمی گیرد. این یک مزیت بزرگ در مورد آمالگام ها است، که ممکن است شامل کار با جیوه سمی باشد. علاوه بر این، میکسرهای کپسول اتوماتیک امکان مخلوط کردن سریع اجزا را فراهم می کنند تا زمان کافی برای استفاده در دسترس باشد و بیمار مجبور نباشد برای مدت طولانی منتظر بماند.

انواع دستگاه آمالگاماتور

- دستگاه کپسولی

درنوع آمالگاماتور کپسولی، کپسول در محل گیره کپسول قرار داده می شود و امکان تنظیم مقدار پودر و جیوه نیست، زیرا کمپانی سازنده مقدار واحد آمــالـگــام و جـیــوه را تعیین و مشخص کرده است و درون کپسـول قرار داده شده است و این مدل تنظیم خاصی ندارد.

- دستگاه پودری و کپسولی (دو کاره)

‌در ایـن نوع دستگاه مقدار پودر آمالگام، قابل تنظیم است که یک پیچ در بغل دستگاه برای تنظیم پودر قرار داده شده است اما میزان جیوه ثابت است.

 - دستگاه مخزنی 

در این نوع دستگاه آمالگاماتور دارای دو مخزن برای پودر و جیوه بوده که مقدار هر دو قابل تنظیم می باشد.

اجزای تشکیل دهنده آمالگاماتور

• دستگاه که دارای مخزن جیوه و پودر آمالگام در قسمت فوقانی می باشد، همچنین دارای یک ضامن الکتریکی، یک موتور الکتریکی، پیچ تنظیم مقدار آمالگام، اهرم مخلوط کن برای تعیین مقدار واحد آمالگام مورد نیاز بیمار و جیوه و نیز دارای میکروسوئیچ است که با اتصال کپسول به مجرای مخلوط کن شروع به کار می کند.
• بخش مربوط به کپسول آمالگام که خود دارای یک موتورالکتریکی جدا می باشد و با دکمه ای که در جلوی دستگاه آمالگام تعبیه شده، قطع و وصل می گردد.
• تایمر (زمان سنج) که در جلوی دستگاه نصب شده و زمان کار هر دو قسمت دستگاه آمالگاماتور را کنترل میکند.

اصول استفاده از آمالگاماتور

برای اطمینان از محافظت از دستگاه، فرکانس بالای مخلوط کردن و عملکرد پایدار، از تکنیک های ویژه کاهش لرزش می باشد. عملکرد موتور باعث لرزش گیرنده و در نتیجه مخلوط کردن مواد پر کننده در کپسول می شود. موتور باید از نوع کم صدا باشد و فرکانس اختلاط بالا و عملکرد پایدار را فراهم کند. این دستگاه باید برای مخلوط کردن کپسول های مارک ها و مشخصات مختلف مناسب باشد.

برخی از آمالگاماتورها با یک سرعت کار می کنند، در حالی که برخی دیگر سرعت متغیری دارند که در پایین، متوسط یا زیاد و مسیری که در آن کپسول در طی سایش عمل می کند دسته بندی می شود. تولید کنندگان آمالگاماتورها معمولاً سرعت و زمان میکسر مورد نیاز برای مخلوط شدن نوع آلیاژ دندان را توصیه می کنند.

به طور کلی، هرچه سرعت بیشتر باشد، زمان تیتراسیون نیز کمتر می شود. معمولاً 10 ثانیه برای تولید یک مخلوط همگن و یکنواخت کافی است. در حین کار با دستگاه، یک پوشش ایمنی باید تضمین کند که هیچ یک از اجزا میکس در خارج از دستگاه قرار نمی گیرد. با باز شدن درب جلویی برای دسترسی به کپسول، آمالگاماتور به طور خودکار غیرفعال می شود.

طرز کار با آمالگاماتور

همانطور که بیان شد آمالگام به صورت پودر است و برای تبدیل آن به خمیـر باید با جیوه مخلـوط شود. در درون دسـتـگـاه، مـخـزن‌هـای مـجزایی برای ریختن جیوه و آمالگام وجود دارند. ابتدا بایستی آمالگام و جیوه را داخل مخزن‌ هایشان بریزید و با استفاده از اهرم (کنترل کننده) میتوانید درصد ترکیب هریک را مشخص کنید. سپس این مواد به مقدار مشخص شده وارد همـزن مـی‌شـونـد و در آخر مخلـوط حـاصـل در خـــروجـــی دسـتـگـــاه را مورد اسـتـفـاده قـرار دهید.

نحوه مراقبت و سرویس دهی آمالگاماتور

• دستگاه آمالگاماتور را در جايی ثابت‌ و معین قراردهيد.
• مقدار جيوه‌ هميشه‌ ثابت‌ است‌ و فقط می توان پودر آن‌ تنظيم‌ کرد، مقدار پودر و مايع‌ مورد نیاز آمالگام‌ را از طریق پيچ‌ فلش‌دار دستگاه كه‌ دارای علامت‌ مثبت‌ و منفي‌ است، تنظیم کنید که اگر پيچ‌ را به‌ طرف‌ مثبت‌ بچرخانيد پودر بيشتر می شود و اگر به‌ طرف‌ منفی بچرخانيد مقدار پودر كمتر و در نتيجه‌ جيوه‌ آمالگام‌ بيشتر مي‌شود.
• درجه تنظیم پودر دستگاه را همیشه با وسیله ای تنظیم نمایید که باعث آسیب به دستگاه نشود و از بکار بردن وسایل  تیز و برنده خودداری کنید.
• تا قبل‌ از توقف‌ كامل‌ دستگاه، به‌ آن‌ دست‌ نزده‌ و آنرا با فشار دست‌ متوقف‌ نكنيد.
• جهت‌ حفاظت‌ از اشعه‌ آفتاب‌، آمالگاماتور را پشت‌ پنجره‌ قرار ندهید.

علت های خراب شدن آمالگاماتور

• خراب شدن میکروسوئیچ 
• استهلاک دنده های مخزن 
• خراب شدن خازن 
• گرفتگی مخزن 
• خرابی کلید ضامن مخزن 
• خرابی تایمر 
• خراب شدن کلید روشن و خاموش