اگر بیمارانتان فکر می کنند دندانپزشکی امروزی فرآیندی ترسناک و رعب آور است، لازم است به آنها نشان دهید که اجدادشان برای امری همچون دندانپزشکی، چه چیزهای وحشتناک تری را متحمل می شدند!!

دندانپزشکان عصر حاضر، خوب می دانند که چگونه می توان خونریزی را متوقف نمود، چگونه می توان درد بیمار را کاهش داد و به موضوعی همچون کنترل عفونت بسیار اهمیت می دهند. همه اینها نشان می دهد که ما، نسل خوش شانسی هستیم! چرا که در گذشته، مراجعه به دندانپزشکی به معنای واقعی کلمه امری وحشتناک و دلخراش بوده است!

با ما باشید تا از ابتدای تاریخ دندانپزشکی (حدود 14000 سال پیش)، همه عملیات دلخراشی که یک بیمار باید تجربه می کرد را بررسی کنیم! شاید اینگونه، تحمل صدای خفیف دریل و درد بسیار ناچیز سوزن بی حسی قدری آسان تر شود!

* کلید فریاد!

آغاز قرون وسطی و وقایع رنسانس در اروپا مصادف بود با ورود سبکی از جراحی به نام جراحی سلمانی! به این صورت که سلمانی ها در امور پزشکی و دندانپزشکی به راحتی دخالت می کردند و علاوه بر کوتاه کردن مو، کارهایی مانند زخم بندی، کشیدن دندان، حجامت و ... را عهده دار می شدند! (به اندازه کافی ترسناک نیست؟!) آنها انبرهای خشن را در دهان بیمار می بردند و با پیچاندن دندان آن را به هر ضرب و زوری که بود می کشیدند! علاوه بر انبر، از وسیله ای به نام پلیکان (به دلیل شباهت آن به نوک منقار پلیکان) نیز استفاده می کردند. این واقعه به حدود 1300 سال پیش برمیگردد و درد و ناراحتی ایجاد شده در پی آن به شدت زیاد بوده است. با گذر از قرون وسطی، اوضاع خیلی بهتر نشد! در اواخر دهه 1970 میلادی، وسیله ای به نام کلید فریاد تبدیل به یکی از رایج ترین ابزار دندانپزشکی شد! این وسیله به صورت افقی روی دندان قرار داده می شد و کاربر با اعمال فشار بسیار زیادی، پس از چرخاندن کلید نسبت به نابود کردن دندان اقدام می کرد! احتمالاً لازم نیست از آسیب های وارد شده به دندان های مجاور و همچنین جراحاتی که به فک اعمال می شد حرفی زده شود! این وسیله در صورت نداشتن مهارت کاربر،  قدرت شکستن فک را داشت و تا اوایل قرن بیستم در صنعت دندانپزشکی باقی ماند!

* آب قدرتمند!

سلمانی های قرون گذشته، در پروسه سفیدکردن دندان نیز دستی بر آتش داشتند! آنها برای درخشان کردن دندانها، از محلولی به نام "آب قدرتمند!" استفاده می کردند. این محلول با کمک ابزاری شبیه به خلال دندان و تکه ای پارچه روی دندان قرار می گرفت و با وجود شباهت این روش به روش های امروزی، باید متذکر شویم که آن محلول، چیزی نبود جز نیتریک اسید! بیمار راضی و خشنود از سفیدی دندان ها به خانه می رفت بی آنکه از اثرات مخرب نیتریک اسید روی انامل دندان های خود خبر داشته باشد.

* آرسنیک!

ماده آرسنیک، تاریخچه ای طولانی و عریض در امر دندانپزشکی دارد. آغاز به کار گیری این ماده به حدود 3000 سال پیش در چین برمیگردد. در آن زمان، چینی ها پیشرفته ترین تکنیک های دندانپزشکی دنیا را در دست داشتند و با اینکه امروزه قرار دادن یک ماده بسیار سمی روی حفره های دهان کاری احمقانه بنظر می رسد، در زمان خود ایده ای مطلوب و مهم به شمار می رفت. در حدود 700 سال پیش از میلاد نیز، دندانپزشکان اروپا و خاورمیانه از آرسنیک برای کاهش دردهای دندانی در روت کانال تراپی(!) استفاده می کردند. شواهدی مبنی بر ترکیب آرسنیک و تریاک نیز در این زمینه موجود است. این کار تا 1000 سال ادامه پیدا کرد و آمار بالای مسمومیت های ایجاد شده در پی آن، نتوانست عامل قدرتمندی در برکناری این روش باشد!

* اسفنج!

پس از مطالعه موارد گفته شده، احتمالاً با شنیدن نام اسفنج نفس راحتی می کشید! در اوایل قرن 9، از تکه ای اسفنج خواب آور برای بیهوش کردن بیمار استفاده می شد. برای اینکار، یک اسفنج دریایی آغشته به موادی مانند تریاک و هیوسیامین (که در صورت استفاده نابجا باعث از دست رفتن حافظه کوتاه مدت فرد و ایجاد توهم برای او می شد) روی بینی بیمار قرار می گرفت و با هربار استفاده، پس از قرارگیری در معرض آفتاب و خشک شدن، برای بیمار بعدی آماده می شد! آن روش، بیمار را در حالتی توهم گونه قرار می داد و صرفاً باعث می شد که درد و ناراحتی حین درمان را به خاطر نیاورد!

* مدیریت درد!

بعضی از دندانپزشکان قرون قبل، از وسایل عجیب و غریبی به منظور کاهش درد بیمار استفاده می کردند. در قرن 18 میلادی، گروهی از دندانپزشکان با تبلیغات فراوان خود مدعی بودند که می توانند دندانپزشکی بدون درد را تحقق بخشند! آنها پس از تدارک یک محل باشکوه و تزئین شده، با شلوغ کردن مکان و به کارگیری افرادی به عنوان بازیگران صحنه، سعی در پرت کردن حواس بیمار نگون بخت داشتند و البته که زیاد موفق نبودند!

* حفاری دوران نئولیتیک!

احتمالاً با یادآوری انسان های دوران نوسنگی (بین 7000 تا 10000 سال پیش) آنها را افرادی با دندان های پوسیده و خراب تصور می کنید. اما باید بدانید که برعکس تصور شما، آنها دندان هایی بسیار سالم تر از انسان های امروزی (دست کم از لحاظ پوسیدگی) داشتند. کشف تعدادی از دندان های باستانی، آثاری همچون حفاری را روی آنها نشان داده است! حفاری های وحشتناک با ابزار خشن و رعب آوری که احتمالاً بیمار مجبور بوده بدون مواد بی حسی تحمل کند!

* زهر روی زخم!

ماده ای به نام کولوسینث (نوعی انگور در نواحی مدیترانه) برای التیام زخم های عمیق استفاده می شد که از سال 1991 به صورت رسمی از سوی سازمان غذا و دارو ممنوع شد. این ماده منجر به تحریک شدید معده، خونریزی و آسیب بسیار زیاد به کلیه می شد و همچنین خطر مرگ را در پی داشت. در مصر باستان این ماده خوشبو و احتمالاً خوشمزه برای از بین بردن درد و ناراحتی حین دندانپزشکی (به همراه خواص ضدباکتری) به کار گرفته می شد اما تبعات بعدی آن از محدوده مسئولیت های دندانپزشک خارج بود! 

تهیه کننده: واحد تحریریه دندال