پروسه های دندانپزشکی، هرکدام به نوبه خود میزانی از درد و ناراحتی را به بیمار متحمل می کنند. این درد پس از جراحی های دندانی و سایر پروسه ها به سراغ فرد آمده و طبیعتاً در صورت عدم پیش بینی توسط دندانپزشک، ممکن است نارضایتی بیمار را موجب شود و عواقب منفی همچون عدم مراجعات بعدی را به همراه داشته باشد. اگرچه آسیب این موضوع، در درجه اول متوجه خود بیمار می شود اما در صورت پیش بینی توسط دندانپزشک، بر اعتبار و حرفه ای بودن او خواهد افزود، رضایت بیمار را موجب می شود و نیاز به مراجعات بعدی را کاهش می دهد.

به طور کلی مدیریت درد پس از پروسه های درمانی به دلیل تأثیر مستقیمی که بر اپیدمی تجویز ایپوئیدها و داروهای ضد درد دارد، اهمیت بسیار زیادی را با خود یدک می کشد.

به حداقل رساندن روش های تهاجمی با استفاده از ابزارها، تکنیک های جدید جراحی، سیستم های بی حسی پیشرفته، ورود تکنولوژی به حوزه های دندانپزشکی، تشویق به تجویز داروهای ضد درد غیر مخدر و ... از جمله عواملی هستند که ناراحتی و درد پس از پروسه های درمانی را تا حد قابل قبولی کاهش داده اند.

با این وجود، مشکل اصلی پیش بینی این درد در میان بیماران است و تشخیص اینکه کدام بیمار این ناراحتی ها را تجربه می کند و کدام بیمار نمی کند سوال تعیین کننده ای می باشد. در این مطلب سعی می شود به 5 عامل مهمی که به پیش بینی این موضوع کمک می کنند اشاره شده است.

اضطراب

مطالعات علمی متعددی نشان داده که درد بیمار تا حد زیادی با اضطراب او در ارتباط است. اضطراب را می توان به سه زیرمجموعه مختلف تقسیم کرد:

* بیمارانی که در حالت معمول مضطرب نیستند اما هنگام مراجعه به دندانپزشک این حالت ناخوشایند را تجربه می کنند. استرس این افراد را می توان با داروهای آرامبخش خفیف کنترل نمود.

* بیمارانی که به طور معمول عصبی و استرسی هستند. برای این افراد به دلیل ذهنیت از پیش تعیین شده منفی خود، هر چقدر هم توضیح داده شود که درمان به نفع آنهاست، باور پذیر و موثر نیست! مکانیزم های انحراف ذهن برای این دسته از بیماران می تواند به کاهش درد و ناراحتی ناشی از استرسشان کمک کند (مثلاً استفاده از روشی مانند واقعیت مجازی).

* بیمارانی با مهارت های مقابله ای (coping skills) ضعیف. مهارت های مقابله ای چیست؟ "تلاش های فكری، هیجانی و رفتاری فرد كه هنگام رو به رو شدن با فشارهای روانی به منظور غلبه كردن، تحمل كردن و یا به حداقل رساندن عوارض استرس به كار گرفته می شود". این مهارت ها نقش بسیار مهمی در تجربه درد پس از پروسه درمان ایفا می کنند.

 درد قبل از درمان

شرایط فعلی بیمار و وضعیتی که هنگام مراجعه به دندانپزشک دارد، می تواند به نوعی با درد بعد از درمان در ارتباط باشد. طبیعتاً هرچه میزان این ناراحتی بیشتر باشد، درد بیشتری برای بعد از پروسه پیش بینی می شود. جهت کاهش این ناراحتی می توان از آنتی بیوتیک ها و ضدالتهاب ها استفاده کرد.

 نوع و مدت زمان درمان

به طور کلی، بیمارانی که تحت درمان طولانی مدت و تهاجمی دندانپزشکی هستند، بعد ازعمل درد بیشتری را در مقایسه با بیمارانی که تحت درمان کوتاه تر و با حداقل روش های تهاجمی قرار گرفته اند تجربه می کنند. یک مطالعه نشان می دهد که اگر مدت زمان پروسه جراحی از 10 دقیقه کوتاه تر شود، دردهای متوسط تا شدید بعد از عمل می تواند تا 40٪ کاهش یابد.

 سن

بسیاری از مطالعات نشان داده اند که بیماران جوان تر، با  درد بعد از عمل و نیاز به بی حسی بیشتری مواجه هستند. در توجیه این مسأله گفته می شود که افزایش سن می تواند عملکرد ناخوشایند محیطی را تقلیل بخشد، در بعضی از زمینه ها  درد را کاهش دهد و نیاز به بی حسی بعد از عمل را کم کند. با این حال، استثنائاتی نیز دیده می شود و بیمارانی که با درد مزمن مراجعه می کنند و یا از داروهای مسکن استفاده می کنند، ممکن است از این قاعده پیروی نکنند.

 موی قرمز

برای این ادعا شواهد زیادی در دست نیست، اما مطالعات نشان داده بیمارانی که رنگ موی قرمز دارند با احتمال بیشتری نسبت به سایر بیماران درد بعد از پروسه های درمانی دندانپزشکی را تجربه می کنند و همچنین واکنش آنها به بی حسی دندان کمتر است. توجیه احتمالی این پدیده به این صورت است که موی قرمز، فنوتیپی برای گیرنده ژن ملانوکورتین 1 محسوب می شود. مطالعات نشان می دهد که موقرمزها نسبت به دردهای ناشی از گرما حساستر و به اثرات تزریق زیر پوستی لیدوکائین مقاوم تر هستند.

در یک کلام!

هر بیمار دارای ویژگی های منحصربفردی است و درد، یک موضوع چند جانبه و پویاست که پیش بینی آن، پژوهش های بیشتری را می طلبد. با این حال، اگر یک بیمار جوان، موقرمز و مضطرب که دچار درد شدید دندان است، برای درمان نزد شما آمد، بهتر است به او هشدار دهید که ممکن است روزهای ناخوشایندی را پیش رو داشته باشد! این هشدار از نگرانی های بی مورد آتی جلوگیری کرده و بیمار را برای وضعیت آینده آماده می کند.

تهیه شده توسط واحد آموزش دندال