يکی از دغدغه های مراجعه کنندگان به مطب های دندانپزشکی انتقال بیماری است که مهم ترین و ترسناک ترین آنها ایدز می باشد و به لحاظ مشکلات درمانی و عوارض، درگیری هایی برای مبتلایان ایجاد می کند. بیماری خطرناکی است و حفاظت شخصی و گروهی در جامعه برای جلوگیری از انتقال آن الزامی و اجباری است.

انتقال ویروس ایدز از طریق خون، رابطه جنسی، مادر به فرزند و تزریقات است که بالاترین آمار مبتلایان در ایران از طریق تزریقات می باشد. انتقال این بیماری از طریق خون یا بواسطه دریافت خون آلوده به دلیل کمبود خون و یا از طریق زخم های خون چکان است.

ویروس ایدز علیرغم مهاجم بودن، در برابر مواد ضدعفونی کننده خیلی ضعیف است به سرعت نابود می شود حتی ویروس ایدز در خون، پس از ۲۰ دقیقه در معرض هوا قرار گرفتن از بین می رود. در واقع احتمال انتقال ویروس ایدز از طریق خون ناشی از زخم خیلی کم است.

امروزه در دندانپزشکی اکثر وسایل مورد استفاده بیماران یکبار مصرفند و پس از استفاده به سطح زباله های عفونی منتقل می شوند و آن دسته از وسایلی که امکان یکبارمصرف کردن آنها نیست پس از ا ستفاده شسته شده و در مواد ضدعفونی کننده قوی قرار می گیرد. در این مواد کلیه ویروس ها از جمله ایدز و هپاتیت در عرض یکی دو دقیقه نابود می شوند. این روند همان دستورالعمل هایی است که از سوی مرکز کنترل بیماری ها (CDC) و انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) و سازمان سلامت و ایمنی حرفه ای (OSHA) برای مکان های کلینیکال ارائه شده است.

در ادامه مرحله (قرار گرفتن در مواد ضدعفونی کننده) که ممکن است چندین ساعت طول بکشد وسایل پس از قرار گرفتن در پک های مخصوص و بسته بندی کامل بدون درز در دستگاه اتوکلاو قرار می گیرند. اتوکلاو با استفاده از بخارآب و در محفظه ای که تحت فشار است مرحله کامل استریلیزاسیون را انجام می دهد. وسایلی که از اتوکلاو خارج می شوند کاملاً استریل شده و عاری از هرگونه میکروبی می باشند.

دانستن این نکته که دندانپزشک و پرسنل یک مطب یا درمانگاه اولین کسانی هستند که در معرض انتقال عفونت می باشند، رعایت موارد کنترل عفونت بیماری را برای ایشان از همه واجب ترمی کند و به همین دلیل هم که شده رعایت اصول کنترل عفونت برای این افراد الزامی است، پس دیگر جای هیچ نگرانی برای مراجعه کنندگان باقی نمی ماند.

آنچه توجه به آن در مراجعه کنندگان به مراکز درمانی واجب است این که دقت داشته باشند از پک های یکبارمصرف استفاده شده و در حضور ایشان این پک بسته بندی شده باز شود.

برای جلوگیری از انتقال عفونت چه اقداماتی توسط دندانپزشک و دستیار دندانپزشک باید انجام شود؟

اطمینان از استریل بودن وسایل مورد استفاده، پوشیدن دستکش، استفاده از ماسک و عینک ضروری است استفاده از پوشش های یکبارمصرف براي مواردي مثل صفحه کلید یونیت، دستگاه رادیوگرافی، دسته چراغ یونیت و مانند آن لازم است. دستیار باید مراقب باشد این پوشش ها برای هر بیمار تعویض گردد.

داشتن ظرف مخصوص وسایل استفاده شده تیز مثل سرسوزن، سوزن بخیه و تیغ های جراحی نیز از ملزومات هر مطب دندانپزشکی است. شستشوی سطوح مطب مثل کابینت های دندانپزشکی کف مطب و مانند آن و استفاده از مواد مناسب ضدعفونی کننده نیز جزء برنامه های مرتب و منظم هر کلینیک دندانپزشکی می باشد .

از نظر اهميت استریلیزاسیون وسایل دندانپزشکی آیا استریلیزاسیون همه وسایل به یک اندازه مهم است؟

خیر، استریلیزاسیون وسایل به یک اندازه اهمیت ندارد و همانطوری که خود وسایل بسته به کاربرد شان دارای درجه اهمیت می باشند، به همان ترتیب طبقه بندی می شوند. وسایل دندانپزشکی به طور کلی به سه دسته ۱- بحرانی ۲- نیمه بحرانی ۳- غیر بحرانی تقسیم می شوند.

- وسایل بحرانی: وسایلی هستند که در داخل نسج زنده بدن نفوذ می کنند و بالقوه امکان بیشتری برای انتقال عفونت دارند مثل سوزن های تززیق کورت ها، فورسپس ها، فایل های اندودانتیک و مانند آنها
- وسایل نیمه بحرانی: وسایلی هستند که در تماس با پوست یا مخاط قرار می گیرند مثل قلم های ترمیمی و آینه
- وسایل غیر بحرانی: مثل سر ساکشن، شلنگ های یونیت دندانپزشکی و موارد مانند آن

چه بیماری های ویروسی از طریق وسایل دندانپزشکی قابل انتقال هستند؟

مهمترین ویروس های بیماریزا که از طریق وسایل جراحی و دندانپزشکی قابل انتقال است انواع ویروس های هپاتیت و ویروس HIV (ویروس عامل ایدز) می باشد.

ریسک ابتلا به کدام بیماری ها بیشتر است؟

ریسک ابتلا به هپاتیت از دو جهت بیشتر از HIV می باشد چرا که اولاً شیوع این بیماری در جامعه بیشتر و درصد افراد ناقل هپاتیت (حدود ۳٪ افراد جامعه) به مراتب بیشتر می باشد. ثانیاً ویروس ایدز در قیاس با ویروس هپاتیت بسیار ضعیف تر و غیر مقاوم تر می باشد، به ترتیبی که امکان ارائه حیات ویروس ایدز در محیط خارج از بدن بسیار کم و کوتاه می باشد در حالی که ویروس هپاتیت قادر است در محیط خارج از بدن مدت ها زنده بماند.

راه پیشگیری از انتقال این بیماری ها چیست؟

هم اکنون بسیاری از وسایل دندانپزشکی یکبارمصرف می باشد، ضمن اینکه برای استریل نمودن وسایل با استفاده از اتوکلاوهای جدید و سریع امکانات بسیار خوبي وجود دارد. واکسیناسیون دندانپزشک و تیم همکار در مطب دندانپزشکی نیز علاوه بر تضمين نسبی سلامت پرسنل دندانپزشکی به پیشگیری از انتقال بیماری ها کمک می نماید. لازم است در این زمینه به اهمیت آموزش علمی و عملی پرسنل دندانپزشکی و عامه مردم توجه گردد.

منبع: وب سایت سلامتی

مطالب مرتبط

کنترل عفونت در دندانپزشکی: نگاهی کلی - قسمت اول