همه می دانیم که موضوع کنترل عفونت در یک مرکز درمانی مثل دندانپزشکی بسیار اهمیت دارد و در پی روش هایی هستیم که همه قوانین مربوط به آن را اجرا نمائیم. با این حال، نباید از این موضوع غافل شد که مسائل به ظاهر کوچک و بی اهمیت می تواند به راحتی کنترل عفونت را با خطر جدی روبرو سازد. در ادامه، به مواردی اشاره خواهد شد که می تواند منجر به خطرات بزرگی شود:

عبور و انتقال آلودگی

عمده ترین و بزرگترین دروازه ایجاد عفونت را عدم توجه متخصصان به جزئیات باز می کند! این موضوع به سادگی می تواند منجر به انتقال آلودگی شود. سروکار داشتن با خون و سایر مایعات بدن، از اتفاقات اجتناب ناپذیر یک مطب دندانپزشکی است و ناآگاهی از چگونگی انتقال بیماری ها توسط این مایعات می تواند خسارات بزرگی وارد کند. بعضی از شیوه ها استاندارد و معمول هستند و در دوره های آکادمیک آموزش داده می شود اما بعضی از آنها یونیک و منحصربفرد بوده و فقط در شرایط خاصی مورد استفاده قرار می گیرند. به طور مثال، نگه داری از قطعات خاصی از تجهیزات ممکن است نیازمند روش هایی غیر از راه های معمول باشد.

بهداشت نامناسب دست ها

یکی از رایج ترین مناطق انتقال دهنده عفونت و در عین حال ساده ترین راه برای رعایت بهداشت، نحوه بهداشت دست ها است. در واقع بهداشت مناسب دست، آسان ترین راهی است که می توان از انتشار آلودگی در پیش گرفت. با این حال، بسیاری از افراد همچنان از روش های صحیح ضدعفونی کردن دست ها آگاهی کافی ندارند. آنها می دانند که باید در فاصله مراجعه یک بیمار با بیمار بعدی، دست ها را بشویند اما در مواردی مانند برخورد دست با اشیای آغشته به خون و بزاق و یا  شستن دست ها پس از استفاده از دستکش سوراخ، معمولاً اهمال و غفلت دیده می شود. این کوتاهی ها به راحتی منجر به آلوده شدن پوست و انتقال بیماری و عفونت خواهد شد. شستشوی صحیح دست ها با آب و صابون در بسیاری موارد کافی به نظر می رسد. این کار باید حداقل 20 ثانیه طول بکشد. در مواقعی که آلودگی مرئی و فاحشی روی دست ها نباشد، می توان به استفاده از محلول های ضدعفونی کننده و تعویض دستکش بسنده کرد. حتی زمانی که قرار است از دستکش استفاده شود، لازم است دست ها را بشوئید؛ چرا که برخلاف اینکه گفته می شود دستکش ها در برابر عبور آلودگی ها غیرقابل نفوذ هستند، به طور واقعی اینگونه نیست. پس شستشوی دست ها بلافاصله قبل و بعد از پوشیدن و درآوردن دستکش توصیه می شود.

فیلدهای اختصاصی

تغییر در خدمات ارائه شده توسط دندانپزشک، باید همراه با فراگرفتن آموزش های لازم در خصوص کنترل عفونت فیلد جدید باشد. بسیاری از دندانپزشکان عمومی، به دنبال اخذ تخصص در زمینه هایی مانند ایمپلنت و پریودنتال هستند. نکته مهم، فرا گرفتن کامل استانداردها و روش های خاص هر فیلد است که ممکن است با استانداردهای قبلی متفاوت باشد.

استفاده از تجهیزات حفاظت نامناسب

استفاده از تجهیزات حافظت فردی (PPE)، مسلماً لازم است اما کافی نیست! وسايل حفاظت فردی شامل گستره وسیعی از لوازم، وسايل و تجهيزات میباشد كه به منظور حفاظت قسمت‌های مختلف بدن  افراد از موهای سر گرفته تا كف پاها در برابر انواع خطرات احتمالی در محيط‌های كار طراحی ساخته و ارائه میشوند. انتخاب PPE بايستی توسط فردی آگاه به انواع وسايل حفاظتی و همچنين مطلع به خطرات محيط‌ كار و با توجه به نوع و درجه حفاظت مورد نياز صورت پذيرد. توصيه می شود كه در وهله اول انتخاب وسايل حفاظت فردی توسط متخصصين بهداشت حرفه‌ای بوده و همزمان سرپرستان نيز در زمینه انتخاب مناسب PPE  بر اساس شرايط واقعی كار از روی يك ليست آماده از قبل تهيه شده تحت آموزش قرار گيرند. نحوه انتخاب این تجهزات به عواملی همچون نقش فرد در عملیات و ریسک آلودگی بستگی دارد. عدم توجه به یکبار مصرف بودن تجهیزاتی مانند ماسک، از رایج ترین اشتباهات این حوزه است.

عدم پیروی از پروتکل های ضدعفونی

بدیهی است که وسایل مورد استفاده در بیماران باید همواره تمیز و استریلیزه شوند. با این حال، اغلب این روش ها به درستی دنبال نمی شوند. استفاده از ضدعفونی کننده ها در همه عملیات دندانپزشکی لازم است. اما حتی با وجود رعایت دقیق و صحیح پروتکل ها، در صورت بی توجهی به پاکسازی ابزارها، خطر عفونت می تواند تهدید کننده باشد. اشتباهاتی همچون عجله در استفاده از اتوکلاو و برداشتن ابزار قبل از پروسه خشک شدن، می تواند بسیار جبران ناپذیر واقع شود.

نظارت ناکافی

گاهی، در مطب شما پروتکل های صحیح وجود دارند اما با این حال، دستیاران و کارکنان دور از چشم شما نسبت به اجرای کامل آنها کوتاهی می کنند. بنابراین همیشه با نظارت دقیق خود اطمینان حاصل کنید که همه پروسه ها و خط مشی ها کاملاً در دستور کار کارکنان قرار گرفته است.

بیماران آسیب پذیر

واضح است که بیماران مبتلا به مشکلات ایمنی، بیشتر از سایرین در معرض انواع عفونت ها قرار دارند. بررسی دقیق سوابق بیماری بیماران و آگاهی تیم درمان از موارد خاص، می تواند ریسک های آتی را کاهش دهد. توجه کنید صرف نظر از شرایط فعلی بیمار، ممکن است به دلیل بیماری های قبلی، نیاز به مراقبت بیشتری داشته باشند، مثلاً درمان های شیمیایی می تواند تعداد گلبول های سفید و سطح ایمنی بدن را کاهش دهد و ... . لازم است برای بیمار وقت گذاشته شود و با حوصله به مشکلات پیشین او گوش داده شود تا کوچکترین مساله مربوط به وضعیت ایمنی او در نظر گرفته شود.

ابزارها

به کار بردن روش های صحیح برای ضدعفونی کردن ابزار، یکی از منابع رایج جلوگیری از گسترش عفونت است. بسیاری از نقص های حوزه عفونت را بی توجهی های جزئی در فرآیندهای استریل به بار می آورد. این پروسه ها همان چیزهایی هستند که همه فکر میکنند به طور کامل آموخته اند و رعایت می کنند، اما در واقع اینطور نیست. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) چهار مرحله مهم حرکت ابزار از کثیف به تمیز را اینگونه شرح داده است:

* تمیز کردن و دفع آلودگی

* آماده سازی و بسته بندی

* استریلیزاسیون

* ذخیره سازی

پیروی نکردن از دستورالعمل های ارائه شده از سوی تولید کننده، از دیگر خطراتی است که می تواند عاملین عفونت را خوشحال کند! ابزارهایی مانند هندپیس و موتورها، پروسه های به خصوصی برای استریل شدن لازم دارند.

سطوح

علاوه بر مناطقی مانند دست ها و تجهیزات، توجه به سطوح عملیاتی نیز اهمیت زیادی دارد. مناطقی که در معرض آلودگی قررار دارند، لازم است حتماً در فاصله مراجعه دو بیمار پاکسازی شده و در پایان هر روز کاری نیز، با روش های استاندارد، همه سطوح ضدعفونی شوند. توجه به برچسب های محصولات ضدعفونی کننده سطوح از نکات مهم می باشد. برای مطالعه نکات مهم این قسمت، به مطالب پیشین مجله دندال مراجعه نمائید.

آموزش

کنترل عفونت، حوزه بسیار حیاتی و با اهمیتی است. اشتباهات کوچک این حوزه، آسیب های بزرگی به بیماران و همچنین اعتبار و حیثیت شما وارد می سازد. از فراگرفتن پروسه ها و متدهای جدید این دایره غافل نشوید و همواره، به دنبال پیاده سازی تک تک پروتکل ها باشید. در این راستا می توان از کمک های متخصصین حوزه کنترل عفونت کمک گرفت تا جلوی حوادث تلخ بعدی گرفته شود.....

تهیه کننده: واحد تحریریه دندال