دهان انسان حاوی بیش از 700 گونه شناخته شده باکتری و همچنین مخمرها، ویروس ها و برخی تک یاخته ها است، بنابراین  یکی از متنوع ترین زیستگاه های بدن انسان است. میکروبیوم دهان مانند میکروبیوم روده نقش مهمی در سلامتی انسان ایفا می کند. از شایع ترین بیماری های ناشی از تغییرات در میکروبیوم دهان پوسیدگی دندان و بیماری لثه است. شواهد حاکی از آن است که میکروبیوم دهان درارتباط با بسیاری از بیماری های جدی از جمله بیماری های تنفسی، قلبی، سرطان روده بزرگ و ... است. 

بیماری های تنفسی

از آنجایی که دستگاه تنفسی با دهان در ارتباط است و به ریه ها ختم می شود، رشد بیش از حد میکروبیوم دهان می تواند سبب استنشاق این میکروب ها به ریه ها شود. عفونت هایی مانند ذات الریه، یک بیماری اغلب کشنده در افراد مسن که با بهداشت نامناسب دهان مرتبط است و منجر به رشد بیش از حد باکتری های دهان مانند استرپتوکوک پنومونیه و هموفیلوس آنفولانزا می شود. بررسی ها نشان داده‌اند که در خانه‌های سالمندان مراقبت از دهان و دندان  می‌تواند موارد ابتلا به ذات‌الریه را تا یک سوم کاهش دهد. سلامت ضغیف دهان و دندان بر بیماری مزمن انسدادی ریه و عملکرد ضعیف تنفسی تاثیر می گذارد که با میکروبیوم دهان در ارتباط است.

بیماری قلبی

یکی از شایع ترین بیماری های میکروبیوم دهان، بیماری مزمن لثه است که پاسخ التهابی مخرب را بهمراه دارد که سبب از بین رفتن استخوان و بافت های نگهدارنده دندان می شود و در نهایت منجر به از دست دادن دندان می شود. این بیماری به دلیل رشد بیش از حد باکتری هایی است که به دلیل بهداشت نامناسب دهان در شکاف بین لثه و دندان رشد می کنند.

نکته حائز اهمیت ارتباط قوی بین بیماری‌های لثه و بیماری‌های قلبی عروقی است. یک نظریه این است که باکتری های لثه ممکن است به قلب بروند و باعث عفونت شوند، اگرچه هنوز هیچ مدرک قانع کننده ای برای این نظریه ارائه نشده است.

بیماری لثه همچنین باعث ایجاد یک پاسخ ایمنی التهابی قوی می شود. التهاب منجر به تولید سلول های ایمنی و سیگنال های شیمیایی می شود که با عفونت مبارزه می کنند، اما التهاب بیش از حد می تواند آسیب زا باشد. برخی از محققان فکر می کنند که التهاب ناشی از بیماری لثه می تواند به سیستم قلبی عروقی آسیب برساند.

بررسی ها حاکی از آن است که درمان بیماری لثه باعث کاهش سطح التهاب در جریان خون و بهبود قابل توجه عملکرد شریان می شود و سطح التهاب کلی در بدن را کاهش می دهد. مطالعات نشان می دهد که چگونه یک بیماری دهان و دندان می تواند اثرات قابل توجهی بر عملکرد بافت های دیگر بدن داشته باشد. از آن جایی که بسیاری از مردم چندین دهه با بیماری لثه درمان نشده زندگی می کنند، می تواند اثرات طولانی مدت بر سلامتی انسان داشته باشد. 

سرطان روده بزرگ

باکتری های دهان از معده و روده ها عبور می کنند که به خوبی با  محیط جدید سازگار نیستند و معمولاً از بین می روند. در سال 2014، دو مطالعه نشان داد که سرطان روده به شدت توسط گونه ای از باکتری به نام Fusobacterium که به طور معمول در پلاک دندان یافت می شود، کلونیزه می شوند. همچنین هر دو مطالعه نشان داد که فوزوباکتریوم میل ترکیبی بالایی با سلول های سرطانی بدخیم دارد. این به این دلیل است که سطح سلول های سرطانی به باکتری اجازه می دهد تا محکم به تومور متصل شده و به آن حمله کند. مطالعات متعدد در حال حاضر تایید کرده اند که Fusobacterium می تواند تومورها را در سراسر دستگاه گوارش کلونی کند.

هم چنین شیمی درمانی در بیماران مبتلا به سرطان کولون که به شدت با فوزوباکتریوم کولونیز شده اند، به خوبی اثرگذار نیست و در مقایسه با افرادی که کلونیزه نشده اند، امید به زندگی کم تر است. این احتمال وجود دارد که تومورهای آلوده به فوزوباکتریوم در مقایسه با تومورهایی که به باکتری آلوده نیستند، تهاجمی‌تر هستند و در نتیجه احتمال گسترش بالاتری دارند.

بیماری آلزایمر

ارتباط سلامت دهان و بیماری آلزایمر سبب شگفتی بسیاری از محققان شده است. بیماری مزمن لثه با کاهش بیشتر شناختی در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر مرتبط است. از آنجایی که هم بیماری لثه و هم بیماری آلزایمر با پیری مرتبط هستند، تعیین اینکه آیا رابطه علت و معلولی واضحی وجود دارد یا خیر، دشوار است.

در سال 2019، محققان شواهدی مبنی بر اینکه مغز افراد مبتلا به آلزایمر با P gingivalis -  یکی از باکتری‌های اصلی که باعث بیماری لثه می‌شود، کلونیزه شده است، ارائه شد. این ایده که مغز، قسمتی از بدن که معمولاً استریل است، می تواند توسط باکتری های دهان آلوده شود، بسیار بحث برانگیز است و نیاز به مطالعات بیشتری دارد.

به طور کلی، با مراقبت از دهان و دندان که شامل مسواک زدن دو بار در روز و نخ دندان کشیدن منظم جهت کنترل پلاک و کاهش بروز حفره ها و بیماری های لثه است، ترک سیگار در افراد سیگاری می تواند تا حد زیادی شانس ابتلا به بیماری لثه را کاهش دهد و مراجعه به دندانپزشک هر شش ماه یکبار جهت بررسی وضعیت سلامت دهان و دندان، سلامت دهان و دندان را بهبود می بخشد و درنتیجه فرد از بیماری های مرتبط با آن مصون می ماند.