اتوکلاو همانند دیگر دستگاه ها و تجهیزات دندانپزشکی، نیاز به تعمیر و نگهداری منظم به صورت روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه دارند که در ادامه به آن میپردازیم.
* با این حال به دلیل وجود تنوع کالایی در بازار، توصیه می شود دفترچه راهنمای ارائه شده توسط تولیدکننده و مربوط به دستگاه خود را بطور کامل مطالعه و مطابق با آن عمل نمائید.
نگهداری روزانه
- تمیز نمودن لاستیک دور درب (واشر) اتوکلاو و بررسی آن از لحاظ عدم نشت بخار
- تمیز نمودن محفظه خارجی با استفاده از مواد ضدعفونی کننده
- بررسی عملکرد درب مطابق با دفترچه راهنما
- بررسی وضعیت آب از لحاظ عدم حضور ناخالصی هایی همچون آگار، خون یا زباله های جامد زیرا وجود این مواد در آب اتوکلاو، منجر به انسداد لوله ها، شیرآلات آن می گردد.
نگهداری هفتگی
- بررسی و تمیز نمودن پروپ سطح آب تا از تجمع رسوبات جلوگیری شود.
- تمیز نمودن چمبر (محفظه داخلی) دستگاه
- تمیز نمودن سینی و نگهدارنده سینی با استفاده از مواد شوینده ملایم ضدزنگ
* از برس فولادی یا سفید کننده استفاده نکنید.
- روغنکاری نمودن لولا و پیچ سفت کننده درب
- بررسی دما / فشار در طول یک چرخه و تطابق فشارسنج با میزان فشار نمایش داده شده
- بررسی و شارژ مجدد کاغذ پرینتر
- تمیز نمودن بدنه دستگاه
- سنجش عملکرد استریلیزاسیون دستگاه با استفاده از نشانگرهای کلاس 6 و اندیکاتورهای بيولوژيکی (قابل اطمینان ترین نوع)
این نشانگر‌ها شامل اسپورهای باکتریایی مقاوم مانند باسیلوس استئاروترموفیلوس برای اتوکلاوهای بخار و باسیلوس آتروفئوس برای اتوکلاوهای اتیلن اکساید هستند.
نگهداری ماهانه
- بررسی شیر تخلیه فشار در طول یک چرخه
- بررسی اجزای ایمنی اتوکلاو و مکانیسم بسته شدن درب آن
نگهداری سالانه
سرویس و چک دستگاه اتوکلاو توسط تکنسین ماهر
چند نکته ساده اما مهم در رابطه با مراقبت از اتوکلاو
1. اتوکلاو را در جای ثابت و صاف قرار دهید.
2. برای انجام عملیات استریلیزاسیون از آب مقطر استفاده نموده و مقدار آب را مرتبا چک نمائید.
* ایجاد لکه های سفید در پایه محفظه نشان می دهد که از آب خالص بی کیفیت استفاده شده است.
3. در هنگام بارگذاری، ابتدا وسایل را بخوبی تمیز و شستشو دهید و کامل خشک نمائید. و در نهایت آن را بسته بندی و سپس داخل اتوکلاو قرار دهید.
4. برای اتصال اتوکلاو به برق از پریزهای استاندارد و محافظ برق استفاده نمائید.
5. تمام قسمت های خارجی و قطعات فلزی اتوکلاو را به صورت دوره ای با استفاده از یک پارچه نرم آغشته به مواد شوینده خنثی معمولی (مواد غیرساینده) تمیز نمائید.
نحوه تمیز نمودن و کنترل عملکرد اتوکلاو
محفظه داخلی و درب اتوکلاو به منظور حذف رسوب و ناخالصی های ایجاد شده در آن و همچنین حفظ عملکرد بهینه و فشار دستگاه، میبایست به صورت منظم تمیز گردد.
1. سبد، سینی و نگهدارنده سینی اتوکلاو را در حالی که دستگاه خاموش و سرد است، خارج نمائید.
2. تمام سطوح چمبر، قسمت پایین آن، درب و لاستیک دور درب را با استفاده از اسفنج آغشته به آب مقطر و یا محلول آب و سرکه (بدون مواد شوینده و مواد ضدعفونی کننده) تمیز نمائید.
تمیز نمودن مخازن آب اتوکلاو به منظور حفظ عملکرد بهتر و طولانی مدت اتوکلاو حائز اهمیت می باشد.
1. مخزن آب مقطر و آب مصرف شده را با استفاده از خروجی های مربوطه و شلنگ خالی کنید.
2. رسوبات و ناخالصی های موجود در مخازن را با استفاده از اسفنج تمیز نمائید.
3. فیلترها را بردارید و آنها تمیز کنید.
4. پس از اتمام عملیات، فیلترها را در جای خود قرار داده و مخزن را پر از آب مقطر کنید و سپس یک چرخه استریلیزاسیون را بدون بارگذاری اجرا نمائید.
بررسی عملکرد بسته شدن درب اتوکلاو به منظور عملکرد درست روند استریلیزاسیون و بدست آوردن نتیجه قابل اعتماد بسیار مهم می باشد زیرا در صورت بسته نشدن درب بطور کامل، فشار داخل دستگاه به میزان تعیین شده نخواهد رسید و در نتیجه عمل استریلیزاسیون به درستی انجام نمی گیرد.
شیر اطمینان به منظور ایمنی بیشتر اتوکلاو در آن تعبیه شده تا در صورت بالا رفتن فشار بیشتر از حد آستانه، وارد عمل شده و باعث تخلیه بخارها شود. از این رو بررسی عملکرد و نگهداری از آن از طریق باز نمودن آن اهمیت بالایی دارد. 
نکات مهم برای استریلیزاسیون وسایل با اتوکلاو
1- وسایل داخل پارچه دو لایه و یا کاغذ اتوکلاو گذاشته و سپس داخل سینی اتوکلاو قرار داده شوند.
2- بعد از اتمام چرخه استریلیزاسیون و خارج نمودن وسایل، برروی بسته ها تاریخ (زمان انجام پروسه) درج گردد.
3- در صورت عدم مواجهه بسته ها با رطوبت،وسایل داخل پارچه به مدت 30 روز و وسایل داخل کاغذ اتوکلاو به مدت دو هفته قابل استفاده می باشند.
4- بعد از اتمام پروسه و باز نمودن درب اتوکلاو، وسایل را بلافاصله خارج نکنید زیرا وسایل برای خشک شدن کامل نیاز به یک زمان 10 الی 20 دقیقه ای دارند و خارج نمودن آنها به صورت مرطوب منجر به غیراستریل شدن آنها می گردد.
5- هرگز برای برداشتن وسایل از داخل سینی، دست های خود را وارد نکنید. برای این منظور از پنس مخصوص حمل و نقل استریل استفاده کنید.
اشکالات رایج در اتوکلاوها و راه حل های آسان آن
1- پمپ وکیوم صدا می‌دهد: دیافراگم پاره شده و باید تعویض گردد.
2- فشار بالا نمی‌رود:
- شیر برقی مربوطه خراب است و سیستم را نمی‌بندد.
- یکی از شلنگ‌ها پاره شده است.
- لاستیک دور درب پاره شده یا کثیف است.
- ترانسدیو سر فشار خراب شده و باید تعویض گردد.
- پمپ آب ضعیف است و آب کافی به داخل سیستم تزریق نشده است.
- المنت خراب است و باعث افزایش دما و نتیجتاً افزایش فشار گاز داخل چمبر نمی‌شود.
3- نشان دهنده ماکزیمم و مینیموم سطح آب مخزن آب اصلی کار نمی‌کند: دور الکترودها جرم گرفته و باید تمیز شود.
4- سیستم قفل درب عمل نمی‌کند یا درب دستگاه بسته نمی‌شود: میکروسوئیچ درب خراب است و یا باید از نو تنظیم شود.
5- آب به داخل چمبر با مولد بخار ریخته نمی شود: پمپ آب خراب است و باید تعویض شود.
6- دستگاه خطای کالیبراسیون می دهد: ناشی از بهم خوردن کالیبراسیون اتوکلاو ناشی از بهم خوردن تناسب خطی بین فشار و دمای بخار آب دستگاه در مرحله Healing می باشد. استفاده مکرر باعث بهم خوردن کالیبره دستگاه خواهد شد. برخی دستگاه ها به صورت دستی از طریق کیت مخصوص و برخی به صورت اتوماتیک کالیبره می شوند.
در صورت انجام فرآیند و ارور مجدد به احتمال زیاد سنسورهای دستگاه یا میکروی آن ایراد داشته و باید تعویض گردند.
7- دستگاه اصلاً روشن نمی‌شود: یا دستگاه به برق متصل نیست و یا فیوز اصلی سوخته است.
8- در اتوکلاوهای دندان پزشکی زمان استریل کمی طولانی تر از حالت عادی شده بطوریکه دستگاه هیچ پیغام خطایی را نشان نمی دهد: به دلیل نشتی بسیار کم بخار آب خصوصا از لاستیک دور درب که ناشی از کثیفی آن یا دفرمه شدن یا خراش کوچک روی لاستیک می باشد .مجددا باید آب یا بخارآب به دستگاه تزریق گردد که این امر منجر به افزایش استریل تا چند دقیقه خواهد شد، پس لاستیک دور درب چک و تمیز و در صورت لزوم تعویض گردد.
9- در مخزن اتوکلاو آب ریخته شده ولی هشدار نبود آب یا چراغ مینیموم سطح آب روشن است: به دلیل عدم استفاده از آب مقطر مناسب در دستگاه، رسوب در سنسورهای سطح آب یا Level Sensors تشکیل شده که باید رسوب زدایی گردند. همچنین وجود لکه روی ابزار در انتهای فرآیند استریل نشانه عدم کیفیت آب مقطر مورد استفاده است.
