دهانشویه محلولی حاوی عوامل درمانی استکه نقش موثر و مهمی در رعایت بهداشت دهان و دندان ایفا می کند. از آنجا که باکتری های دهان در تمامی سطح آن پراکنده اند، مسواک زدن تنها می تواند حدود 25 درصد دهان را تمیز نماید. بنابراین استفاده از دهانشویه، دسترسی به همه عوامل مضر را امکانپذیر می نماید.

اصلی ترین وظیفه دهانشویه ها، کاهش فعالیت باکتری‌های موجود در دهان است، اما امروزه شاهد تنوع این محصولات جهت اهداف دیگری از جمله از بین بردن بوی بد دهان (هالیتوز)، کاهش التهاب مخاط دهان، خواص ضد قارچی، از بین بردن خشکی دهان و سفید کردن دندان ها هستیم.

مهم ترین نکته ای که در استفاده از دهانشویه ها باید در نظر گرفت این است که آنها  هرگز  جایگزین روش های روزانه بهداشت دهان و دندان نخواهند بود. پس به عنوان اصل اول، باید دانست که دهانشویه ها، ضرورت استفاده از مسواک و نخ دندان را از بین نمی برند و صرفاً مکمل مناسبی برای روش های روتین محسوب می شوند.

بسیاری از متخصصین معتقدند دوبار مسواک زدن در روز و استفاده از خمیردندان های حاوی فلوراید، می تواند نیاز دندان ها را تأمین نماید، اما برای افرادی که مستعد پوسیدگی دندان هستند، استفاده جداگانه از دهانشویه های حاوی فلوراید، در کنار مراقبت های بهداشتی روزانه لازم به نظر می رسد.

برای کسب آگاهی از نحوه استفاده و روش صحیح، توصیه های متعددی وجود دارد. اما راهنمایی ها و دستورالعمل های درج شده روی بطری هر دهانشویه، قابل اعتمادترین روش استفاده از آنها را در اختیار قرار می دهند، چرا که به دلیل تنوع این محصولات، ممکن است متدهای مختلفی برای کسب حداکثر مزایا وجود داشته باشد. مارک های مختلف دهانشویه، دارای غلظت های متفاوت هستند و میزان مورد نیاز برای رقیق سازی، به عناصر به کار رفته در آنها بستگی خواهد داشت. به طور کلی، عمومی ترین روش استفاده، نگه داشتن 30 ثانیه الی 1 دقیقه میزان معین آن در دهان و سپس بیرون ریختن است. توصیه می شود تا حداقل نیم ساعت پس از شستشوی دهان با دهانشویه، از خوردن، آشامیدن و استعمال سیگار خودداری شود. همچنین از بلعیدن دهانشویه تا حد امکان جلوگیری به عمل آید زیرا حاوی موادی هستند که برای بدن مضر به شمار می آیند. طبق گفته انجمن دنداپزشکان آمریکا، مصرف دهانشویه قبل یا بعد از مسواک زدن تأثیر چندانی در کارایی آن ندارد و هردو به یک میزان، مفید واقع می شوند.

در رده بندی دهانشویه ها بر اساس عملکردشان، می توان آنها را در دو گروه جای داد؛ گروه اول دارای اثر ضد میکروبی قوی هستند، مانند کلروهگزیدین که برای درمان بیماری‌های لثه و جلوگیری از عفونت های پس از جراحی تجویز می‌شود. اگرچه مصرف طولانی مدت این گروه، می تواند بدرنگی دندان ها را به دنبال داشته باشد. گروه دوم که باهدف پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها استفاده می گردند، عموماً حاوی فلوراید بوده و توانایی توقف و ترمیم پوسیدگی را در مراحل اولیه دارا هستند. محصولات این گروه، در طعم های متفاوتی از جمله دارچین و نعنا موجود هستند.

برای پاسخ به این سوال که چه نوع دهانشویه ای مناسب تر است، باید گفت انتخاب آن بستگی به تطابق با نوع دندان ها و لثه ها، نوع نیاز دهان و وضعیت بهداشتی آن دارد. دندانپزشکان، مرجع و راهنمای بسیار مناسبی برای آگاهی از این فاکتورها خواهند بود.

دهانشویه ها حاوی چه موادی هستند؟

- طعم دهنده: مواد طعم دهنده، به دهانشویه ها طعم مطبوع و متمایز می دهند؛ از رایج ترین آنها می توان به اکالیپتول اشاره نمود.این ماده دارای خواص ضدپلاک،ضد التهاب لثه و از بین برنده بوی بد دهان است.

- نگهدارنده: مواد نگهدارنده، طول عمر دهانشویه را افزایش داده و مانع از شکل گیری باکتری ها و قارچ ها می شوند. مانند بنزوات سدیم.

- آب: اساسی ترین عنصر تشکیل دهنده دهانشویه ها آب است که به حفظ حالت مایع آن کمک می نماید.

- فلوراید: یک ماده معدنی طبیعی، که به کاهش پوسیدگی های دندان کمک نموده و هیچ گونه عوارض جانبی خطرناکی برای سلامتی کلی فرد ایجاد نمی کند. دهانشویه‌ای که حاوی فلوراید است، به مقاوم شدن ساختمان دندان کمک  کرده و از پوسیدگی پیشگیری می کند؛ اما اگر پوسیدگی اتفاق افتاده باشد، به هیچ عنوان نمی‌تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند.

- ضدعفونی کننده: به عنوان رایج ترین ماده ضدعفونی کننده دهانشویه ها، می توان به کلروهگزیدین اشاره نمود. دهانشویه های حاوی این ماده، به دلیل اثرات جانبی نظیر سوزانندگی جوانه‌های چشایی و زرد کردن دندان‌ها، برای استفاده روزانه و مداوم توصیه نمی‌شود.

- الکل: دهانشویه های حاوی الکل، بدلیل جذب راحت تر، قدرت تاثیرگذاری بیشتری دارند. اما باید دانست که عوارضی مانند خشکی دهان، ایجاد بوی بد دهان و سرطان های دهانی نیز در صورت مصرف طولانی مدت به همراه دارند. به همین دلیل، امروزه تعداد دهانشویه های فاقد الکل بیشتر شده است.

تهیه کننده: واحد تحریریه دندال