طبق یکی از جدیدترین مطالعات انجام شده در رابطه با سطح سیتوکین ها و بروز التهاب، رابطه مستقیم آنها دیده شده است و این گروه بر این باورند که التهاب پریودنتال نه تنها در معاینه قابل مشاهده است، بلکه در بزاق بیمار نیز منعکس می‌ شود.

بیماری پریودنتال، یک بیماری مزمن و التهابی است که تقریباً نیمی از بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می دهد. بیماری پریودنتال که با لثه‌های ملتهب مشخص می‌شود و می‌تواند خونریزی کند و چسبندگی خود را از دندان ها از دست بدهد، ناشی از تعامل پیچیده بین عدم تعادل باکتری‌های سالم و ناسالم ساب جینجیوال و پاسخ سیستم ایمنی است. این پاسخ، سطوح بالایی از سیتوکین‌ها – پروتئین‌های کوچکی که به سیستم ایمنی سیگنال می‌دهند – در لثه‌های ملتهب، به‌ویژه سیتوکین‌های پیش‌التهابی مانند IL-8 ،IL-1β ،IL-6 و TNFα تولید می‌کند.

همچنین مشخص شده است که بیماری پریودنتال با شرایط سیستمیک از جمله بیماری های قلبی-عروقی، دیابت و آلزایمر نیز مرتبط است. دانشمندان بر این باورند که التهاب لثه از طریق مسیرهای غیرمستقیم (سیتوکین‌هایی که التهاب سیستمیک را تقویت می‌کنند) و مسیرهای مستقیم (سیتوکین‌هایی که به یک اندام خاص مانند قلب یا مغز می‌روند) به بروز این بیماری ها کمک می ‌کند، اما مطالعه این موضوع به دلیل چالش اندازه‌ گیری سیتوکین‌ ها در مایعی که در اعماق پاکت های لثه یافت می شود، دشوار است. اما خوشبختانه، سیتوکین ها در بزاق نیز یافت می شوند که به راحتی قابل جمع آوری است.

در این مطالعه محققان می خواستند بدانند که آیا التهاب لثه بالینی تشخیص داده شده، می تواند سطح سیتوکین های موجود در بزاق را پیش بینی کند یا خیر. به گفته دکتر ورا تانگ، استادیار بالینی دپارتمان پریودنتولوژی و دندانپزشکی ایمپلنت آشمن در دندانپزشکی دانشگاه نیویورک و نویسنده اول این مطالعه، سیتوکین های بزاقی پنجره ای به ساختار مولکولی محیط دهان هستند.

محققان، لثه و بزاق ۶۷ بزرگسال ۴۵ ساله و بالاتر را که درجاتی از بیماری پریودنتال داشتند اما از سایر جهات سالم بودند، ارزیابی کردند. محققان برای اندازه گیری التهاب پریودنتال بالینی این افراد از فرمولی به نام مساحت ناحیه ملتهب پریودنتال (PISA) استفاده کردند که با استفاده از اندازه گیری عمق پاکت های لثه و خونریزی هنگام ارزیابی محاسبه می شود.

* PISA، یک اندازه گیری واحد از التهاب پریودنتال را ارائه می دهد. میزان PISA بالاتر، نشان دهنده التهاب شدیدتر است.

سپس از شرکت‌کنندگان خواسته شد که برای جمع آوری نمونه‌های بزاق، داخل لوله‌های استریل تف کنند، که سپس برای اندازه‌گیری طیفی از سیتوکین‌های پیش التهابی و ضد التهابی از جمله IL-1β ،IL-6 ،IL-8 ،IL-13 ،TNF-α و IL-10 تجزیه و تحلیل شدند. آنها دریافتند که اعداد PISA، مستقل از سایر عوامل از جمله سن، جنسیت، سیگار کشیدن و شاخص توده بدنی (BMI) به طور قابل توجهی با میزان سیتوکین و شدت التهاب پریودنتال مرتبط است. بطوری که هر چه میزان سیتوکین بالاتر باشد، التهاب پریودنتال بیشتر است.

اگرچه برای تائید این یافته، تحقیقات بیشتری در بیماران با شرایط مختلف سلامت و با سطوح مختلف بیماری پریودنتال و همچنین در افرادی با لثه های سالم و بیماری لثه در مراحل اولیه مورد نیاز است. با این حال، اگر این مساله در جمعیت‌های بزرگ‌تر و متنوع‌تر بیماران تائید شود، می‌توان از آن برای درک بهتر پیشرفت و عود بیماری پریودنتال و همچنین ارتباط بالقوه آن با سایر بیماری های سیستمیک استفاده کرد. بطور مثال دیده شده است درمان بیماری لثه، میزان PISA کاهش می یابد. حال می توانیم بررسی کنیم آیا میزان سیتوکین نیز کاهش می یابد یا اگر ادامه داشت، به معنای آن توجه کنیم، برای مثال آیا این یک علت زمینه‌ای، مانند التهاب مداوم ناشی از یک بیماری سیستمیک را نشان می دهد؟ یا اگر فردی پاسخ التهابی بیش از حدی داشته باشد، که ما بر اساس میزان سیتوکین بالا آن را تشخیص دهیم، آیا می‌تواند پیش‌بینی کند که پریودنتیت در این فرد در آینده عود یا پیشرفت می‌کند؟ ما امیدواریم در تحقیقات آینده، این سوالات را بررسی و پاسخ آنها را بیابیم.

این مطالعه با عنوان “Periodontal Inflamed Surface Area (PISA) associates with composites of salivary cytokines” در شماره فوریه 2023 مجله PLOS ONE منتشر شده است.