واقعیت این است که بیماران مبتلا به ویروس HIV با احتمال بیشتری با مشکلات دهان و دندان درگیر هستند. زیرا این ویروس با تضعیف سیستم ایمنی بدن، توانایی مقابله با عفونت ها و عوامل بیماری زا را کاهش می دهد.

به گفته سازمان بهداشت جهانی حدود 40 الی 50 درصد مبتلایان به ایدز، دارای عفونت های دهانی هستند که در شایع ترین شکل یعنی زخم های دهانی بروز می کنند. این زخم ها مشکلاتی در بلع و جویدن و تکلم برای فرد ایجاد نموده و کیفیت زندگی او را تحت الشعاع قرار می دهد. هنگام مراجعه این گونه بیماران، باید نکات مهمی را هم در پروسه درمان و هم به عنوان توصیه به خود بیمار در پیش بگیرید. در این مطلب به علل و درمان عارضه های دهانی که در افراد مبتلا به ویروس HIV بیشتر شایع است خواهیم پرداخت تا در هنگام ویزیت این بیماران، با درک کامل مشکلات دهانی مربوط به این افراد، بهتر عمل نمایید....

* هرپس دهانی

این مشکل باعث ایجاد زخم های ملتهب و قرمز در لب ها، لثه ها، زبان و قسمت داخلی گونه ها شده و از عفونت حاصل از ویروس HSV ناشی می شود.

سایر علائم این بیماری عبارت هستند از :

* تب

* خستگی

* دردهای عضلانی

* التهاب و تورم گره های لنفاوی

* احساس سوزش در اطراف زخم

* اگرچه احتمال ابتلا به این ویروس در همه افراد وجود دارد، اما مبتلایان به اچ آی وی بیشتر از سایرین در معرض هستند.

* ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)

یکی دیگر از عفونت های رایج در افراد مبتلا به HIV، عفونت ناشی از ویروس HPV می باشد. یک مطالعه ایتالیایی نشان داده که شیوع HPV در میان زنان مبتلا به ایدز حدود 48 درصد است در حالیکه این میزان در زنان سالم تنها 28 درصد است. برآمدگی های سفیدرنگ کوچک در داخل دهان و اطراف لب ها که به خودی خود دردناک نیستند اما با فشار و ضربه ممکن است منجر به خونریزی شوند.

اگرچه در موارد معمولی، این ویروس نشانه مشخصی ندارد اما مشاهده موارد زیر می تواند فرد را مشکوک کند:

* زگیل

* زخم های دردناک داخل دهان

* ایجاد مشکلات بلع

* تورم لوزه ها

* گلو درد

راه های کاهش خطر ابتلا:

* اخذ واکسن HPV

* ترک سیگار و متعلقات تنباکویی

* رعایت نکات ایمنی در روابط جنسی

تاکنون هیچ درمان قطعی و مشخصی برای درمان نابودی این ویروس کشف نشده و به دلیل ناتوانی روش های عمومی، معمولاً با استفاده از جراحی تلاش می شود که منطقه آلوده از ویروس پاکسازی شود.

* زخم های کانکر

این عارضه زخم های دردناکی هستند که معمولاً به نام آفت دهانی شناخته می شوند و بر روی بافت نرم دهان ظاهر می شوند. آنها کوچک و با رنگ سفید مایل به خاکستری دیده شده و خوشبختانه مسری نیستند. اگرچه عامل مشخصی برای ایجاد این زخم ها شناخته نشده اما عواملی مانند آسیب های دهانی، استرس، کمبود ویتامین ها و تضعیف سیستم ایمنی نقش مهمی در رشد و ایجاد آنها ایفا می کنند.

رفتارهای زیر می تواند خطر ابتلا به اینگونه زخم ها را کاهش دهد:

* مدیریت استرس

* پرهیز از مصرف غذاهای تند و اسیدی

* احتیاط در جویدن به منظور جلوگیری از آسیب به بافت داخلی

* رژیم غذایی متعادل و سالم

در موارد خفیف، استفاده از دهانشویه های مناسب می تواند به کاهش درد، بهداشت زخم ها و تسریع روند بهبود کمک کند.

* برفک دهانی

برفک دهانی یکی دیگر از مشکلاتی است که مبتلایان اچ آی وی را در معرض خطر قرار داده و بهتر است اطلاعات کافی در مورد علل و علائم آن داشته باشند. ضایعات سفید یا زردرنگ روی زبان، سقف دهان یا داخل گونه ها از بارزترین نشانه های آن بوده و افراد سالمند، نوزادان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف تر بیشتر از سایرین در خطر هستند.

سایر علائم:

* مشکلات بلع ناشی از سوزش بعضی مناطق دهان

* از دست دادن حس چشایی

* خشک شدن دهان

استفاده از دهانشویه های ضدقارچ و داروهای تحت نظر پزشک می تواند به بهبود علائم و مشکلات کمک کند.

* خشکی دهان

ویروس HIV می تواند غدد بزاقی دهان را متورم کرده و کاهش تولید بزاق را منجر شود. این موضوع فضای دهان را خشک می کند و لثه ها و دندان ها را از نقش حفاظتی بزاق بی بهره می سازد. همچنین خشکی دهان ممکن است یکی از عوارض داروهای درمان اچ آی وی باشد. بنابراین از دو طریق می توانند به هم مرتبط باشند.

علائم خشکی دهان:

* مشکل جویدن و بلع غذاها به خصوص غذاهای خشک

* مشکلات تکلم

* زبان دردناک

* التهاب و زخم های زبان

* بوی بد دهان

خشکی دهان را می توان با رعایت بهداشت آن و هیدراته نمودن محیط این حفره برطرف نمود. داروهای مناسب و متنوعی در این زمینه تولید شده و باید توجه کرد که این مشکل می تواند زمینه ساز بیماری های پریودنتال نیز باشد.

* بیماری های لثه

منشأ بیماری های لثه نوعی عفونت است که لثه ها را دردناک و متورم می کند. در موارد شدید بر اثر پیشرفت این بیماری ها، دندان از دست می رود و همچنین بروز این بیماری می تواند نشانه ای از التهاب در سایر ارگان های بدن باشد.

علائم بیماری های لثه:

* لثه های قرمز، متورم و آسیب پذیر

* خونریزی لثه

* لقی یا حساس شدن دندان ها

* درد هنگام جویدن

رعایت بهداشت دهان مهم ترین و کلیدی ترین راه پیشگیری و حتی درمان این عارضه است. استفاده مداوم مسواک، نخ دندان و خمیردندان های مناسب نباید فراموش شود. در موارد شدیدتر، دهانشویه های آنتی باکتریال و ژل های آنتی بیوتیکی تجویز می شود.

* سارکوم کاپوسی

سارکوم کاپوسی یا KS یکی از انواع سرطان هاست که با برآمدگی های آبی و ارغوانی در زیر پوست دهان یا بینی خود را نشان می دهد. علائم کلی این بیماری:

* بلع دشوار

* حالت تهوع

* درد شکم

* سرفه های بی دلیل و منشأ

* درد قفسه سینه

* تورم اندام های بدن

افراد مبتلا به ویروس HIV بیشتر از افراد سالم به KS دچار می شوند اگرچه با پیشرفت داروهای ایدز، این بیماری رو به کاهش است. درمان این عارضه بستگی به تعداد تومورها، منطقه درگیر و سیستم ایمنی بدن فرد دارد و گزینه هایی مانند آنتی رتروویرال تراپی، شیمی درمانی و پرتو درمانی در دستور کار قرار می گیرد.

تهیه شده توسط واحد آموزش دندال