اینسترومنت های دندانپزشکی

امروزه خرید اینسترومنت های دندانپزشکی بدلیل افزایش نرخ ارز بسیار گران قیمت شده است و باید از آن ها نگهداری و مراقبت بیشتری شود، به همین دلیل یادگیری تعمیرات ساده، ضد عفونی و نگهداری مناسب تجهیزات دندانپزشکی بسیار مهم بوده و باعث افزایش طول عمر اینسترومنت های دندانپزشکی می شود.

مدیریت یک مطب دندانپزشکی و کارهای لازم برای تعمیر اینسترومنت های دندانپزشکی به دلیل مقدار تجهیزاتی که باید به طور مرتب تمیز، ضد عفونی و نگهداری شوند، وقت گیر است. این تعمیر و تعویض تجهیزات دندانپزشکی باید به موقع انجام شود تا از ایمنی بیمار و کارکنان اطمینان حاصل شود.

آیین نامه

برای به حداقل رسیدن خطر خرابی تجهیزات، باید کلیه قطعات، قدمت و آخرین تاریخ سرویس هر قطعه  بررسی شود. در سال 1998، برای اطمینان از کیفیت و ایمنی تجهیزات تولید شده، قانونی تصویب شد که تولیدکنندهگان را برای داشتن علامت CE الزام کرده است. داشتن علامت CE به این معنا است که محصول با کیفیت بالا ساخته شده است و طبق استانداردهای ایمنی و بهداشت تولید شده است. 

توصیه‌های سازندگان در خصوص نگهداری اینسترومنت ها

هنگام استفاده از تجهیزات، بهتر است که از دستورالعمل های ارائه شده از سوی شرکت تولید کننده محصولات پیروی کنید. در صورت عدم رعایت توصیه‌های اینسترومنت دندانپزشکی، ممکن است موجب خرابی و کاهش طول عمر دستگاه‌ها شود و سبب باطل شدن ضمانت‌نامه، افزایش هزینه ها و افزایش خطر برای کاربر و بیمار می‌شود. 

قبل از مرحله تمیزکاری اینسترومنت ها

1- داشتن فضای مشخصی برای تمیز کردن ابزار ها 

فضای خاصی را برای تمیز کردن و ضدعفونی کردن ابزارهای دندانپزشکی تعیین کنید تا بتوان از کیفیت و ایمنی کنترل شده برخوردار باشید. بایستی فضا تعیین شده درمطب را برای انجام اقدامات مختلف به بخشهایی تقسیم کنید:

• بخش ذخیره تجهیزات آلوده
• بخش تمیز کردن اینسترومنت ها
• بخش بسته بندی 
• بخش استریلیزاسیون تجهیزات
• بخش نگهداری وسایل تمیز

وجود بخش های مختلف در منطقه تمیزکاری به کاهش آلودگی متقابل بین تجهیزات آلوده و تمیز کمک می کند. اگر مطب شما فضای کافی برای این تقسیم بندی ندارد، می توانید به جای آن از برچسب ها برای شناسایی بخشهای مختلف استفاده کنید.

2. داشتن تجهیزات حفاظتی شخصی ضروری (PPE) 

در طی مراحل تمیزکاری، استفاده از لوازم  حفاظتی مانند ماسک، عینک، شیلد، روپوش و دستکش توصیه می شود تا متخصصین دندانپزشکی را از آلودگی میکروبی در امان داشته و از انتشار عوامل عفونی، جلوگیری نماید. برای جلوگیری از آسیب دیدن در برابر ابزارهای تیز، پرسنل دندانپزشکی باید از دستکشهای مخصوص استفاده کنند که در برابر پارگی و مواد شیمیایی مقاوم باشند. برای جابجایی وسایل در صورت امکان از پنس نیز استفاده کنید تا خطر آسیب دیدگی کاهش یابد.

نحوه تمیزکاری اینسترومنت های دندانپزشکی

مرحله 1 : جابجایی اینسترومنت ها

قبل از جابجایی ابزارآلات کثیف به محل تمیزکاری، وسایل را در یک ظرف مخصوص (مهروموم شده، ضد نشت، با علامت خطر زیست) قرار دهید. 

مرحله 2 :تمیزکاری اینسترومنت ها

● هندپیس خود را به طور مرتب بعد از هر بار استفاده تمیز کنید، زیرا این کار علاوه بر تضمین بهداشت وسیله، از انتقال آلودگی به درون اینسترومنت جلوگیری می‌کند. دندال توصیه می‌کند، حداقل دو بار در روز و بعد از هر بار استریل و بعد از مدت طولانی که وسیله بدون استفاده بود، تمیزکاری حتما انجام شود.

● قبل از جداکردن از شلنگ پوار اب و هوا، هندپیس ها را شستشو دهید و تمیز کنید.

● قبل از استریل کردن، از برس و آب گرم برای تمیز کردن قسمت خارجی هندپیس استفاده کنید.

● هرگز هیچ هندپیسی را در محلول استریل کننده سرد یا ضدعفونی کننده شیمیایی، شستشو ندهید، اسپری و غوطه ور نکنید. این ممکن است باعث آسیب یا زنگ زدگی برخی از فلزات شود.

● هرگز نباید توربین هندپیس را برای تمیز کردن جدا کنید.

● اتصالات اینسترومنت ها را با پنبه و الکل پاک کنید زیرا ممکن است استفاده از محلول های استریل کننده سرد به حلقه های O آسیب برساند.

● سطوح فیبر نوری را با استفاده از الکل ایزوپروپیل و پارچه نرم تمیز کنید.

مرحله 3: روغن کاری اینسترومنت ها

• از اسپری مرغوب و مخصوص، جهت روغن کاری استفاده کنید.
• اسپری ر اقبل از استفاده تکان داده و بهتر است با زاویه مناسب روغن کاری کنید.
• جهت جلوگیری از سرمازدگی، روغن کاری را بصورت مقطعی انجام شود.
• اسپری را طولانی نگه ندارید. مدت کوتاهی روغن کاری کنید و سپس اندکی مکث کنید و این عمل را چندبار تکرار کنید.
• اسپری روغن کاری هم تمیز کننده است و هم روان کننده و بعلت ساختار مواد تمیز کننده CLEANBER باعث سرد شدن ناگهانی و سرمازدگی و حتی تشکیل برفک می شود که با روغن کاری قطعی باعث اجتناب از این حالت شوید.
• در زمان اسپری نمودن در صورتی که روغن سیاه خارج شد بهتر است اسپری زدن را ادامه داده تا کاملا روغن سیاه از بین برود.
• برای اتوکلاو کردن از پک استریل یکبار مصرف استفاده شود و قبل و بعد از اتوکلاو حتما روغنکاری شود.
• روغن کاری ایرموتور و آنگل و هندپیس و اندولیف باید از دو طرف (محل مشخص شده جهت روغنکاری) انجام شود.

مرحله 4: بسته بندی اینسترومنت ها

روش های زیادی وجود دارد که با توجه به روش استریلیزاسیون شما می توانید وسایل خود را بسته بندی کنید. استریل لوازم دندانپزشکی بدون بسته بندی به هیچ وجه پذیرفته نمی باشد. چرا که اکثر وسایل استریل شده در مدت زمان کوتاهی مجددا آلوده می شوند. هدف از این است که وسایل تا زمان استفاده استریل باقی بمانند و همچنین می توانید بر روی برچسب ها اطلاعات مانند مواد ضدعفونی کننده استفاده شده و تاریخ استریلیزاسیون را اضافه کنید.

مرحله 5: استریل کردن اینسترومنت ها

نباید دستگاه را بیش از حد  پر کرد، این یکی از نکتات مهم جهت استریل لوازم دندانپزشکی در استفاده از دستگاه استریلیزاتوراست. پر کردن و چیدن وسایل باید به گونه ای باشد که عامل استریل کننده در تماس مستقیم با کلیه سطوح وسایل قرار گیرد. هر روش و مواد ضدعفونی کننده به زمان، فشار و دما متفاوت نیاز دارند. برای تعیین تنظیمات دستگاه ضدعفونی کننده خود، به دستورالعمل های سازنده مراجعه کنید.

سه روش برای استریل کردن وجود دارد:

• اتوکلاو بخار: از بخار اشباع شده تحت فشار استفاده می کند.
• گرمای خشک: از دمای بالا برای مدت طولانی استفاده می کند.
• بخار شیمیایی اشباع نشده: از مواد شیمیایی اختصاصی حاوی فرمالدئید، الکل و سایر مواد بی اثر برای تولید بخار استفاده می کند.

علل خرابی زودرس اینسترومنت های دندانپزشکی:

• فشار هوای نامناسب
• قرار گرفتن در اتوکلاو بدون پوش
• ضربه
• غوطه ور نمودن در مواد ضدعفونی
• عدم روغنکاری  به موقع
• استفاده از فرز کهنه و زنگ زده و فرسوده
• فشار به فرز در حین کار با توربین به سمت راست یا چپ بیش از حد

سایر نکات نگهداری:

• فشار هوای یونیت بصورت دوره ای چک کنید. (فشار مناسب برای توربین 2 الی 2.1 بار و ایرموتور 2.2 الی 2.3 می باشد.)
• فشار هوای نامناسب (کمتر یا بیشتر) باعث آسیب جدی به توربین و ایر موتور می شود.
• محل ارتباط هد انگل به بدنه را حتما همیشه محکم کنید.
• همیشه از محکم بودن پیچ پشت هد توربین و آنگل مطمئن شوید.
• برای باز کردن سوراخ آب سر توربین از سیم های نازک مخصوص سر توربین که در جعبه آن موجود است استفاده کنید. در صورت عدم وجود از فایل های شماره پایین با احتیاط استفاده کنید.
• انگل و هندپیس را می بایست بطور کامل و صحیح روی ایر موتور جایگذاری نمود، در غیر این صورت موجب آسیب دیدن ایرموتور می گردد.
• هرگز از فلزهای مستهلک و تاب دار و زنگ زده استفاده نکنید و هنگام نصب فرز دقت کنید، فرز تا انتها جایگذاری شود.
• تخلیه آب کمپرسور هوا را بصورت هفتگی انجام دهید و همچنین نصب فیلتر هوا با قابلیت جذب رطوبت بر روی کمپرسور توصیه می گردد.
• بزرگترین ایراد در عملکرد توربیت و ایرموتور هوای کثیف و دارای آب می باشد.