یکی از روش های سریع و دقیق تشخیص آبسه دندان، پوسیدگی دندان، نقایص فک و دندان و انواع ناهنجاری ها و سایر آسیب های دهانی، استفاده از سنسورها و دوربین های رادیوگرافی می باشد که بطور کلی به دو دسته اصلی داخل دهانی و خارج دهانی تقسیم می شوند. در رادیوگرافی داخل دهانی، نوار اشعه X درون دهان و در رادیوگرافی خارج دهانی، نوار اشعه ایکس در خارج از دهان قرار دارد. سابق بر این، تصویربرداری از دهان به دلیل استفاده زیاد از اشعه های مضر، هزینه های گزاف و جبران ناپذیری را برای دندانپزشک و بیمار ایجاد می کرد؛ اما امروزه این مسائل بواسطه دوربین های مجهز و پیشرفته تا حد چشمگیری حل شده است. برای تیم دندانپزشکی، مواردی مثل عوارض استفاده از مواد شیمیایی، دوباره کاری های وقت گیر، تولید بوهای نامطبوع و مشکلات و تعهدات سنگین اجتماعی و زیست محیطی، زمینه را برای پذیرش تغییرات گسترده و تحول آفرین آماده کرد و سازندگان و تولید کنندگان را به ایجاد ابتکار ترغیب نمود.
امروزه سیستم های رادیوگرافی دیجیتال، اطلاعات تشخیصی بسیار دقیقی را ارائه می دهند. نمونه هایی از مزایای فراوان آنها عبارت هستند از: کسب نتایج تقریباً فوری، دقت بالینی بالا، گسترش گزینه های تشخیص، کاهش ریسک ناشی از تابش اشعه ایکس به بیمار، امکان ذخیره و نگهداری اطلاعات، سهولت استفاده و کاهش هزینه های مالی و محیطی. در کنار همه این مزایا، فرآیند همزمان تشخیص و درمان، اتفاقی است که از دید بیمار بسیار خوشایند به نظر می رسد.
دستگاه های رادیوگرافی در حیطه دندانپزشکی انواع مختلفی دارند و در گروه ها و دسته های متنوعی در دسترس هستند. همین تنوع، کار را برای خریداران و کاربران دشوار می نماید و با توجه به ملاک های خرید، می توانند عملیات درخواستی کاربر را به انجام برسانند. عواملی مثل نحوه انتقال اطلاعات، ابعاد تصویر، وسعت ناحیه تشخیص، نحوه عملکرد و ... از معیارهای مهمی هستند که برای خرید دوربین رادیوگرافی لازم است در نظر گرفته شوند.
یکی از مهم ترین فاکتورهای انتخاب، تکنولوژی عکسبرداری و چگونگی انتقال اطلاعات از سنسور به کامپیوتر است. بعضی از آنها دارای تکنولوژی CCD و برخی دارای تکنولوژی CMOS برای عکسبرداری بوده و بوسیله USB و یا بلوتوث به کامپیوتر متصل می گردند. سنسورهای دیجیتال فسفرپلیت بدون سیم هستند و با وجود اینکه از لحاظ ظاهر و نواحی تشخیص و عملکرد، مشابه فیلم های رادیوگرافی سنتی هستند اما قابلیت وایرلس آنها، استفاده را برای کاربران بسیار راحت تر نموده است.
سه نوع سنسور CCD ،PSP و CMOS می توانند اطلاعاتی را که در هنگام ساطع نمودن اشعه ایکس ذخیره می کنند، به عکس های دیجیتال تبدیل نمایند. با این حال، مناطق تشخیصی PSP بیشتر از دو نوع دیگر است و همچنین سنسورهای فسفر پلیت کاملاً بی سیم و مستقل بوده و عملکردی مشابه با فیلم های آنالوگ دارند.
مزایای سنسورهای PSP:
- انعطاف پذیری
- استفاده راحت
- قیمت مناسب تر
- تناسب با سایز فیلم های قدیمی
معایب سنسورهای PSP:
- نیاز به دقت بالا و تخصص بیشتر
- آسیب پذیری در برابر خم شدن در داخل دهان
- وقت گیر بودن
- امکان آلودگی به باکتری در صورت هندل غیرصحیح
- آسیب پذیری در برابر خراش و خط
مزایای سنسورهای CMOS:
- قابلیت حمل به واسطه وزن کم
- سرعت بالای انتقال اطلاعات به کامپیوتر
- امکان اتصال به کامپیوتر بصورت کاملاً مستقیم و بدون نیاز به واسطه های دست و پاگیر
معایب سنسورهای CMOS:
- هزینه و قیمت بالا
- انعطاف پذیری کم
- اندازه بزرگتر
- امکان تاثیرپذیری از نویز های رادیویی و اختلال ناشی از آن
- گران بودن هزینه های جانبی و قطعات یدکی
- نیاز به بروزرسانی و کمک نرم افزارهای پشتیبان
- ضخیم بودن قطر سنسور
از دیگر فاکتورهای مهم برای انتخاب دوربین رادیوگرافی، ابعاد آن است. مسلماً هرچه سطوح عکس بزرگتر باشد، میزان جزئیات بدست آمده بیشتر خواهد بود. به طور کلی یک سیستم سنتی سایز 2، ناحیه ای به وسعت 1.100 میلی متر مربع را برای کاربر فراهم می نماید و بطور مشابه، میزان این قابلیت برای یک سنسور وایرلس دیجیتال سایز 2، 1.080 میلی متر مربع می باشد.
سنسورهای تراشه ای معمولاً نواحی تشخیص محدودتری دارند و به تبع آن اطلاعات کمتری را برای کاربر به عمل می آورند. همچنین یکی از محدودیت های این سنسورهای سیم دار، این است که 4 الی 6 میلی متر از قطر سیم آنها باید بین دندان های خلفی قرار گیرد و این امر از اینترکاسپشین کامل جلوگیری به عمل می آورد، در نتیجه فضای داخلی اکلوزال توسط سنسور تشخیص داده نشده و تصویر برداری از نواحی جنجیوال و استخوان لثه بدرستی انجام نمی گیرد.
برگردان از گروه دندانپزشکان دندال