یونیت دندانپزشکی قلب هر مطب دندانپزشکی می باشد و کوچکترین مشکل در عملکرد آن باعث مختل شدن کارآیی مطب می گردد. شاید به نظر خیلی از افراد دانستن نکات فنی و مشخصات تکنیکال یونیت دندانپزشکی برای دندانپزشک ضرورتی نداشته باشد اما بطور کلی داشتن این اطلاعات جدا از محسنات عمومی ایی که دارد، در استفاده بهینه، نگهداری و حتی تشخیص انجام کار درست در هنگام مواجه با مشکلات مختلف، مفید واقع می شود.

                       خرید یونیت دندانپزشکی و صندلی بیمار

یونیت‌ و صندلی‌ دندانپزشکی‌:

صندلی‌ دندانپزشکی‌ (بیمار) وسیله‌ای‌ است‌ که‌ بیماری‌ که‌ در ناحیه‌ دندان‌ و لثه‌ دچار عارضه‌ است‌ برروی‌ آن‌ مستقر می‌شود و یونیت‌ ابزاری‌‌ جهت‌ کنترل‌ حرکات‌ صندلی‌ و کلیه‌ اینسترومنت‌هایی‌ که‌ دندانپزشک‌ به‌ وسیله آن‌ ابزار بیمار را مداوا می‌نماید، می باشد. تمامی‌ یونیت‌های‌ دندانپزشکی‌ دارای‌ پایه‌ای‌ هستند که‌ چراغ‌ دندانپزشکی‌ برروی‌ آن‌ قرار می گیرد. یونیت‌ها دارای‌ ورودی های‌ آب‌ و هوا و خروجی‌ فاضلاب‌ می‌باشند زیرا آب‌ و هوا جهت‌ راه‌اندازی‌ اینسترونت‌ها، پوآر، کویترون‌، ساکشن‌، کراشوار و دوش‌ آب‌ لیوان‌ استفاده‌ می شود. یونیت توسط هوای فشرده، آب و الکتریسته ازطریق کلید یا پدال فعال می گردد و اتصال اینسترومنت های چرخشی و پوآر آب و هوا به یونیت از طریق شلنگ می باشد.

لوله کشی و تاسیسات داخلی یونیت دندانپزشکی:

قبل از نصب و استفاده از یونیت بایستی جهت لوله های آب و برق، هوای فشرده و هوای ساکشن جراحی و فاضلاب تعین مسیر نمود به طوری که این لوله ها قابل رویت نباشند. برای این منظور یکی از روشهای زیر توصیه می گردد:

۱. استفاده از سقف کاذب
۲. استفاده از یک کانال یا روپوش
۳. در صورتی که بخواهیم یونیت را در یکی از طبقات فوقانی یک ساختمان چند طبقه نصب کنیم با استفاده از روش سقف کاذب این کار را انجام می دهیم بدین صورت که کلیه سیم ها، کابل ها و لوله های رابط در زیر سقف کاذب یک طبقه پایین تر جاسازی شده و از طریق لوله های آب بندی شده به وسایل متصل خواهند شد. اما اگر قرار باشد یونیت در طبقه همکف یا در محلی که در طبقه زیرین آن فاقد سقف کاذب باشد، نصب گردد بایستی از روش کانال استفاده شود بدین صورت که کلیه سیمها و کابل ها در یک مربع مشخص از سطح زمین بیرون آورده شده و عمل نصب صورت می گیرد.

لوله های مورد استفاده در نصب یونیت عبارتند از:

- برای هوای فشرده از لوله یک دوم اینچ گالوانیزه یا لوه مسی با تحمل فشار حدود 15 اتمسفر
- برای آب شهری از لوله یک دوم اینچ گالوانیزه یا لوله PVC با تحمل فشار حدود 10 اتمسفر
- برای ساکشن مرکزی از لوله PVC فشار قوی سه چهارم اینچی
- برای فاضلاب از لوله سه چهارم اینچی با شیب یک پنجاهم (به ازای هر متر فاصله بین یونیت و فاضلاب 2 سانتی متر یونیت را بالاتر از فاضلاب قرار می دهیم تا لخته خون و مواد زائد باعث انسداد مسیر نشود.)
- برای کابل های برق از لوله PVC استفاده شده و باید 50 الی 70 سانتی متر از کابل در طرف بیرون یونیت باشد.

مدارات الکتریکی داخل یونیت:

در مدار کابل برق ورودی دستگاه به یک ترانس و هم چنین برای تغذیه مدار فرمان به مدار فرمان فرستاده می شود. ترانس از نوع کاهنده بوده و ولتاژ را به چهار مقدار ۲۴، ۱۹، ۱۲ و ۱۰ ولت تقسیم می کند. چراغ سیالیتیک دستگاه دو درجه روشنایی دارد به همین جهت دو مقدار ولتاژ ۱۰ و ۲۴ ولت به چراغ سیالیتیک دستگاه فرستاده می شود و برای تغذیه شیر های برقی، ولتاژ ۱۲ ولت  پس از عبور از پل دیودی و خازن صافی به آنها فرستاده می شود.

خرابی های رایج در آن

همانطور که در شکل زیر دیده می شود این مدار دارای بخش های مختلفی است که خرابی هر کدام می تواند منجر به از کار افتادن بخشی از عملکرد دستگاه یونیت شود:

- در صورت سوختن سیم پیچ اولیه ترانس کلیه بخش های مرتبط (چراغ سیالتیک، لیوان پرکن، ساکشن، شستشو دهنده کراشوار) از کار خواهند افتاد که در این حالت می بایست ترانس تعویض و یا در صورت امکان سیم پیچی مجدد شود.

- باتوجه به اینکه ترانس چهار سر می باشد در صورتی که ترانس آن از نوع اتوترانس یاشد بسته به اینکه کدام بخش سیم پیچ آن بسوزد ولتاژهای معادل خروجی از کار خواهند افتاد (مثلا ۶- ۱۲- ۲۴ ولت همگی با هم از کار خواهند افتاد) اما در صورتی که ترانس از نوع ایزوله با سیم پیچی های مجزا در ثانویه ترانس داشته باشیم  هرکدام از سیم پیچ ها که بسوزد فقط همان ولتاژ را از دست خواهیم داد (یا ۶ ولت یا ۱۲ ولت و یا ۲۴ ولت)، که متعاقب آن نیز کارآیی بخش های مربوطه مختل و ترانس می بایست تعویض شود.

- در صورتی که پل دیودی مدار بسوزد عملکرد لیوان پرکن، ساکشن، شستشو دهنده کراشوار از کار خواهد افتاد، دیودها را ابتدا توسط مولتی متر تست نموده و دیودهای خراب را بایستی تعویض نمود اما در صورتی که پل دیودی به صورت IC باشد می بایست کل آن تعویض شود.

- در صورتی که خازن مدار دچار ایراد شود (معمولاً خرابی آن بسیار کم است) ایراد خاصی در عملکرد مدار ایجاد نشده فقط ممکن است هنگام آب ریزی کمی اعوجاج در آب خارج شده مشاهده شود.

- در صورت خرابی فیوز عملکرد لیوان پر کن، ساکشن، شستشو دهنده کراشوار از کار خواهد ایستاد که می بایست فیوز سوخته را با فیوز مناسب جایگزین نمود و در موارد اضطراری و اجبار  می توان از یک تکه سیم با قطر مناسب بعنوان فیوز استفاده نمود.

- در صورت خرابی کلیدها و شیر برقی ها نیز با توجه به اینکه کدام کلید یا شیر دچار مشکل شود عملکرد آن بخش دارای ایراد خواهد شد.

- در صورت خرابی کلید چراغ سیالتیک چراغ روشن نشده و یا فقط یک حالت (کم نور یا پر نور) آن فعال خواهد بود.

- خرابی پایه چراغ سیالتیک (سوکتی که پایه های چراغ داخل آن قرار می گیرد) و یا سوختن خود چراغ نیز موجب روشن نشدن چراغ خواهد شد.

مدار فرمان شامل ۶ رله برای راه اندازی موتورهای پشتی و کفی می باشد. در صورت فعال شدن هر یک از کلیدهای موجود در شکل ۵ رله مربوط به آن فعال خواهد شد و متعاقباً یکی از موتورها نیز شروع به چرخیدن می کند. توسط چهار عدد لیمیت سوئیچ که در مسیر بین کلید و رله مربوط به آن قرار دارد حرکت پشتی و کفی صندلی محدود می گردد، به این صورت که در صورت فعال شدن هر یک از لیمیت سوئیچ ها مسیر بین کلید و رله قطع می شود و در نتیجه موتور از حرکت می ایستد.

      آشنایی با یونیت دندانپزشکی و اجزای آن

خرابی های رایج در آن:

در این مدار نیز با سوختن ترانس ورودی و تامین نشدن برق مدار فرمان کلیه رله ها از کار افتاده و صندلی و پشتی مدار جابجا نخواهند شد.

- در صورتی که پل دیودی مدار بسوزد، جابجایی پشتی و خود صندلی نیز امکان پذیر نمی باشد و طبق آنچه گفته شد می بایست رفع ایراد انجام شود.

- در صورت خرابی هر کدام از رله ها حرکت صندلی به یک سمت دچار ایراد شده و در آن جهت حرکت نخواهد کرد. این اتفاق در زمانی که هر کدام از کلیدهای حرکت دهنده دستگاه نیز خراب شود ایجاد خواهد شد. دقت شود با توجه به اینکه از کلیدها برروی اکثر یونیت ها دو سری موجود می باشد لذا تشخیص اینکه ایراد مربوط به خرابی کلیدها می باشد راحت است.

- در صورتی که لیمیت سوئیچ ها دچار ایراد شوند (خرابی کامل معمولاً کمتر اتفاق می افتد) صندلی یا پشتی در یک جهت آنقدر حرکت می نماید تا در انتها موتور و محور حرکت دهنده آن گریپاژ نموده و در همان حالت بصورت قفل شده باقی بماند که در مواردی که اپراتور کلید را بیش از حد نگه دارد می تواند منجر به سوختن موتور و یا شکستن اتصالات نگهدارنده موتور نیز شود که پس از رفع عیوب مکانیکی لیمیت سوئیچ مربوطه می بایست تعویض شود.

- اما در اکثر موارد ایراد لیمیت سوییچ ها مربوط به بازوی مکانیکی خود سوئیچ است که در محل مناسب قرار ندارد و در نقطه مناسب حرکت صندلی را محدود نمی نماید. در این حالت معمولاً با کج نمودن اهرم لیمیت سوئیچ موقعیت مناسب به آن داده می شود. در برخی از مدل های یونیت اهرم فعال کننده لیمیت سویچ جدا از خود کلید بوده و قابلیت تنظیم توسط آچار مناسب را دارد که می بایست بطور مناسب تنظیمات انجام شود (این تنظیمات به مهارت و تجربه فرد متکی می باشد).

- در صورت سوختن موتورها (موتور پشتی یا کفی صندلی) حرکت پشتی یا کفی متوقف خواهد شد. در مواردی که حرکت با صداهای زیاد و نامطلوب یا به کندی انجام می شود ایراد معمولاً مکانیکی بوده و بایستی محور پیچ مانند موتور و مهره ایی که محور داخل آن حرکت می کنند بازبینی و روغن کاری شوند (بهتر است از گریس های نسوز برای روانکاری استفاده نمود.)

- در مواردی که موتور نیم سوز شود حرکت پشتی یا صندلی در حالت بی باری انجام شده اما در صورتی که بار یا بیمار بر روی صندلی قرار گیرد صندلی حرکت نخواهد نمود که می توان با تعویض سیم پیچ های موتورها آنها را تعمیر نمود.

تهیه کننده: واحد نقد و بررسی و تحلیل دندال

مطالب ارائه شده با استفاده از چندین سایت معتبر در زمینه مهندسی پزشکی و دندانپزشکی ایرانی و خارجی و جزوات دانشگاهی گردآوری گردیده است.