یونیت دندانپزشکی و اجزای آن
یونیت دندانپزشکی قلب هر مطب دندانپزشکی می باشد و کوچکترین مشکل در عملکرد آن باعث مختل شدن کارآیی مطب می گردد. شاید به نظر خیلی از افراد دانستن نکات فنی و مشخصات تکنیکال یونیت دندانپزشکی برای دندانپزشک ضرورتی نداشته باشد اما بطور کلی داشتن این اطلاعات جدا از محسنات عمومی ایی که دارد، در استفاده بهینه، نگهداری و حتی تشخیص انجام کار درست در هنگام مواجه با مشکلات مختلف، مفید واقع می شود.
خرید یونیت دندانپزشکی و صندلی بیمار
یونیت و صندلی دندانپزشکی:
صندلی دندانپزشکی (بیمار) وسیله‌ای است که بیماری که در ناحیه دندان و لثه دچار عارضه است برروی آن مستقر می‌شود و یونیت ابزاری جهت کنترل حرکات صندلی و کلیه اینسترومنت‌هایی که دندانپزشک به وسیله آن ابزار بیمار را مداوا می‌نماید، می باشد. تمامی یونیت‌های دندانپزشکی دارای پایه‌ای هستند که چراغ دندانپزشکی برروی آن قرار می گیرد. یونیت‌ها دارای ورودی های آب و هوا و خروجی فاضلاب می‌باشند زیرا آب و هوا جهت راه‌اندازی اینسترونت‌ها، پوآر، کویترون، ساکشن، کراشوار و دوش آب لیوان استفاده می شود. یونیت توسط هوای فشرده، آب و الکتریسته ازطریق کلید یا پدال فعال می گردد و اتصال اینسترومنت های چرخشی و پوآر آب و هوا به یونیت به دوطریق می باشد: ۱.شلنگ از بالا، ۲. شلنگ آویز (کویلی و یا تلفنی).
که یونیت های شلنگ از بالا احتمال خطر سقوط توربین، ایرموتور و یا پوآر را از بین می برد.
ضروری است که یونیت دندانپزشکی بطوری طراحی گردد که وسایل به راحتی در دسترس دندانپزشک قرار گرفته و انتشار عفونت را به حداقل برساند. سطوح یونیت باید کاملاً صاف وصیقلی باشد تا به راحتی تمیز وضدعفونی گردد و تحت تاثیر محلول های ضدعفونی کننده، رنگ آن خراب نشود (به همین دلیل یونیت هایی که رنگ سطح آن پخته شده اند ایده آل می باشند) و به منظور جلوگیری از انتشار عفونت استفاده ازغلاف های یکبارمصرف برای اینسترومنت ها توصیه می شود. البته در برخی از یونیت ها منبعی جداگانه جهت ماده ضدعفونی وجود دارد که این ماده با آب مخلوط شده و به کاهش میکروارگانیسم ها کمک می نماید .
اجزای اصلی یونیت دندانپزشکی عبارتند از:
۱) پایه و بازوی یونیت: یونیت دندانپزشکی و کلیه قطعات مربوط به آن از جمله چراغ یونیت برروی یک بازوی افقی نصب می‌گردد. استقامت مکانیکی بازو و محل آن به گونه‌ای محاسبه و طراحی شده که مجموعه سیستم، متعادل، بدون لرزش و با حداقل وزن ممکن استقرار داشته باشد
۲) چراغ یونیت: مقدار نور لازم را برای کار دندانپزشک فراهم نموده و باید نوری سفید، سرد و بدون سایه ارائه دهد و در مقابل آب تا حد مناسبی مقاوم باشد. شدت نور در یونیت بستگی زیادی به نوع و جنس شیشه منعکس کننده (Reflector) که در پشت لامپ قرار گرفته است، دارد و غالباً شدت نور از 24000 تا 8000 لوکس قابل تنظیم می باشد.
رنگ نور چراغ باید مانند نور آفتاب باشد زیرا نور ناکافی و زرد رنگ باعث خستگی مفرط چشم دندان پزشک می شود.
* بهترین نور برای فضای دهان، نور ساطع شده از لامپ های کوارتز–هالوژن می باشد *
نور تابیده شده از چراغ فقط محیط دهان (تقریباً یک مستطیل 10 در 15 سانتی متر) را روشن کند. چراغ یونیت ها معمولاً دارای ولتاژ DC بوده و دارای کلید خاموش و روشن و کلید تغییر شدت نور می باشند. کنترل چراغ یونیت توسط دکمه هایی که برروی میز پزشک و دستیار قرار دارد نیز میسر است.
از آنجایی که لامپ های چراغ یونیت اکثراً از نوع کوارتز–هالوژن می باشد لذا به هنگام تعویض لامپ باید از دست زدن به حباب لامپ جداً خودداری گردد زیرا سدیم موجود در پوست دست توسطپ وشش کوارتزی جذب شده و با بخار هالوژن ترکیب می شود و بدین ترتیب باعث کوتاهی عمر لامپ می شود.
۳) کاسه کراشوار و دوش آب لیوان: کراشوار باید گودی مناسب داشته و فاصله آن تا بیمار طوری باشد که به هنگام تخلیه آب دهان اطراف آن خون آلوده و یا آلوده نگردد و آب بطور کامل درون کراشوار چرخشی داشته و خرده های آمالگام و یا خرده های دندان وارد فاضلاب نشود و آب داخل کراشوار تخلیه مناسب داشته باشد. جنس کراشوار نباید طوری باشد که مواد دندانپزشکی یا مواد ضدعفونی، باعث تغییر رنگ آن شود. معمولاً کراشوار از جنس چینی، سنگی، پلاستیکی و ... بوده و یک دوش آب لیوان نیز به آن متصل است که مقدار آب مورد نیاز جهت شستشوی دهان بیمار پس از جراحی را تأمین می‌کند. آب کراشوار می‌تواند مستقیم از آب شیر تغذیه شود و یا از طریق منبع ذخیره آب یا (Water Reservoir) این آب را تهیه نماید. در یونیت های جدید استفاده از آب گرم نیز در کراشوار ممکن شده است که گزینه مناسب تری می باشند.
در دستگاه های دارای حافظه (تایمر) می‌توانیم مقدار آبی را که از دوش آب لیوان می‌ریزد (Water Quantity) و همچنین مدت زمان ریزش آب (Flow time) را نیز برنامه‌ریزی و تعیین نمائیم که برای جلوگیری از اتلاف وقت بسیار ایده آل می باشند. ضمناً در این نوع دستگاه ها امکان تنظیم پر شدن خودکار لیوان پس از قرار گرفتن صندلی در وضعیت صفر (Zero Position) نیز فراهم شده است.
۴) میز (کنسول) دندانپزشک (Doctor console) یا تابلت: میزی است که در کنار صندلی دندانپزشک قرار می‌گیرد و چپ و یا راست بودن آن قابل تغییر است. برروی این میز یک سری دکمه جهت کنترل قسمت‌های مختلف یونیت و صندلی و حتی امکانات اضافی دیگر (Option) وجود دارد. از مهمترین کلیدهایی که معمولاً بر روی تمامی یونیت‌های دندانپزشکی یافت می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- Chair up/down: این دکمه‌ها باعث حرکت صندلی به سمت بالا و پایین می‌شوند.
- Backrest movement: این دکمه‌ها باعث جلو و عقب شدن پشتی صندلی می‌شوند.
- Cold/hot water: این دکمه‌ها باعث ریزش آب گرم یا سرد از کراشوار می شوند.
- Height control: باعث کنترل و روشن و خاموش شدن چراغ یونیت دندانپزشکی می‌شود.
- Instrument speed control: باعث کنترل سرعت چرخش آنگل و توربین‌های دندانپزشکی می شود.
- Zero position: صندلی را به وضعیت صفر برده و باعث ریزش آب از دوش آب لیوان می شود.
در بعضی از یونیت‌های پیشرفته‌تر معمولاً یک نگاتوسکوپ کوچک نیز برروی میز دندانپزشک وجود دارد که فیلم‌های اخذ شده از رادیوگرافی را می‌توان بر روی آن مشاهده کرد. ضمناً در یونیت‌های قابل برنامه‌ریزی دکمه‌هایی جهت دادن برنامه به حافظه‌های یونیت تعبیه شده‌اند.
خاصیت Interdependence، تمامی اینسترومنت‌های یک تابلت این خاصیت را دارند که هیچ گاه دوتای آنها تواماً فعال نمی‌شوند و در صورت برداشت دو اینسترومنت با یکدیگر، آن اینسترومنتی که زودتر از هولدرش خارج شده، عمل خواهد کرد، بدین طریق که شیر مربوط به آن اینسترومنت باز شده و امکان انتقال هوا به آن اینسترومنت را فراهم کرده و شیر مربوط به اینسترومنت دیگر مسیر هوای مربوطه را مسدود خواهد نمود. تمامی این کنترل ها در داخل تابلت صورت می‌گیرند.
۵) میز دستیار (Assistant table): دکمه‌های تابلت عموماً برروی میز دستیار نیز وجود دارند. در یونیت‌های کارتی تابلت به صورت یک میز جدا و پرتابل در کنار یونیت قرار می‌گیرد.
برروی میزهای یونیت هولدرهایی جهت نگهداری اینسترومنت‌ها، لایت کیور، پوآر، بزاق کش، ساکشن و کویترون و ... وجود دارد. نحوه قرارگیری اینتسرومنت‌ها (آنگل، توربین، هندپیس) برروی این هولدرها به نحوی است که با برداشتن و قرار دادن اینسترومنت برروی این یونیت‌ها میکروسوئیچ موجود در آن قسمت عمل کرده و باعث عملکرد و قطع عمکرد اینسترومنت‌ها می‌شود. ضمناً کنترل فشار هوا و آب نیز معمولاً با پیچ‌هایی که در زیر این میزها تعبیه شده است، صورت می‌گیرد.
در داخل تابلت شلنگ‌های مربوط به اینتسرومنت‌ها وجود دارد که وظیفه آن انتقال آب و هوا از تابلت به مهره های توربین و همچنین کشیدن آب، خون و بزاق بیمار است و به دو صورت ثابت و یا تلفنی موجود می باشند. معمولاً شلنگ‌های آبی طبق استاندارد اروپایی برای هوا و شلنگ‌های سبز برای آب و شلنگ سفید برای مخلوط آب و هوا یا اسپری می‌باشند.
۶) سیستم ساکشن :یونیت دندانپزشکی باید جهت جلوگیری از اتلاف وقت و دید کافی در محیط دهان، دارای سیستم مکنده خوب باشد.
بیشترین ساکشن های موجود در یونیت ها به صورت سیستم مکش توسط سه راهی ساکشن صورت می گیرد بطوری که با انحراف آب از مسیرش و ورود به فاضلاب باعث ایجاد خلاء در مسیر شده و عمل مکش صورت می گیرد.
۱. بزاق کش (Saliva Ejector)، این سیستم با آب یا هوا کار می کند. دارای مکش نسبتاً ضعیف می باشد و برای مکش بزاق بکار می رود ولی برای کشیدن خون و بزاق غلیظ و مایعات چرکی مناسب نمی باشد. هرچه فشار آب یا هوا بیشتر باشد، ساکشن هم بهتر کار خواهد کرد و سیستم آن به اینصورت است که آب از قطعه ای به نام (جت - پمپ) عبور می کند و خلاء ایجاد شده عمل ساکشن را انجام می دهد.
۲. ساکشن مرکزی، این دستگاه مانند جاروبرقی عمل می کند و قدرت مکش آن بین 10 تا 15 برابر ساکشن های معمولی می باشد. جریان هوا با سرعت 150 تا 200 کیلومتر در ساعت عبور می کند و قدرت مکندگی آن حدود 50 لیتر آب در دقیقه می باشد و مواد جامد و مایع از فاصله 10 تا 15 میلی متری دهانه سرساکشن مکیده می شود. این فاصله در ساکشن پرتابل بین 3 تا 5 میلی متر می باشد .
۳. جداکننده آمالگام (Amalgam Separator)، اکثر یونیت ها فاقد این مهم می باشند و آمالگام به فاضلاب وارد شده کهعلاوه بر ایجاد مشکلات زیست محیطی، مسیر فاضلاب را نیز مسدود می نماید. لازم به ذکر است که بعد از هر مریض یک یا دو لیوان آب به منظور تمیز شدن مسیر لوله ساکشن تا فاضلاب، ساکشن گردد.
۷) کنترل بلوک: واحدی است که عمل تقسیم و قطع و وصل و انتقال آب و هوا به اینتسرومنت‌های دندانپزشکی را بر عهده دارد و از مهمترین اجزای تابلت یونیت می باشد. سیستم کنترل بلوک کاملاً بصورت پنوماتیکی است. که البته در داخل یونیت، شیرهای پنوماتیکی، ایرسوئیچ ها و جعبه های تقسیم مختلف وجود دارند.
در رایج ترین نوع یونیت ها با فشار دادن پدال شیر پنوماتیک آب را به کنترل بلوک رسانده و با برداشتن اینسترومنت از سر جایش ایرسوئیچ، هوای پشت دیافراگم کنترل بلوک را آزاد کرده و باعث راه افتادن اینسترومنت مربوطه خواهد شد. البته در برخی از سیستم ها از کنترل بلوک استفاده نمی شود. همچنین در برخی از دستگاه های الکترونیکی از شیر برقی، میکرو سوئیچ و سوئیچ فشاری (Pressure switch) استفاده می شود.
۸) جعبه جانبی یونیت: قسمت اصلی یک یونیت باکس جانبی آن است که در داخل آن عموماً بزاق کش جداکننده آمالگام و منبع ذخیره آب قرار دارند. همچنین در انواع قدیمی‌تر یونیت بوسترهایی برای رگلاژ فشار هوا درایو توربین‌ها و آنگل‌ها در این قسمت قرار داده می‌شود. همچنین برد تغذیه و رگلاتور ولتاژ چراغ دندانپزشکی و برد تابلت در این قسمت قرار دارد. منبع ذخیره آب 3 کاربرد اصلی دارد که عبارت است از:
۱. استفاده به عنوان آب ذخیره در مواقع قطع آب
۲. استفاده از سرم فیزیولوژیک در مواقع جراحی
۳. استفاده از مواد ضدعفونی کننده جهت شستشو و ضدعفونی شلنگ‌ها و مسیر آب.
در داخل باکس یونیت مدار ساکشن و فیلتر آب نیز می‌تواند قرار داشته باشد. مدار ساکشن یک نوع سه راهی مخصوصی است که با جریان آب یا هوا می تواند یک مکش نسبت به دهان بیمار ایجاد کند. ضمناً در قسمت خروجی مدار ساکشن حتماً باید از یک کلید مخصوص استفاده نمود که ریورز نام دارد. دندانپزشک باید ما بین هر دو بیمار این کلید را زده و با گرفتن محلول ضدعفونی در سرساکشن مانع از ایجاد انسداد در دستگاه شود. دستگاه جدا کننده آمالگام یا همان (Amalgam separator) وسیله‌ای است که کلیه آمالگام ها را جدا می‌کند تا مانع از ریخته شدن آن به فاضلاب و گرفتگی فاضلاب گردد و سیستم آن طوری طراحی شده که کلیه آمالگام ها در انتهای ظرف باقی مانده و ته نشین شوند. بزاق کش نیز خون و بزاق و سایر مخلفات داخل دهان بیمار را بیرون می‌کشد و معمولاً نسبت به ساکشن جراحی از قدرت مکش کمتری برخوردار است. در صورت نیاز می‌توانیم ابزار optional دیگری نیز در داخل باکس یونیت یا همان جعبه کنترل یونیت قرار دهیم. در داخل این باکس یک شیر یک قلو قرار دارد که آب را به کاسه کراشوار، دوش آب لیوان و در صورت نیاز به مدار ساکشن آبی می رساند.
۹) قطعات دستی یا هندپیس: قطعات چرخشی هستند که به منظور بریدن، تمیز کردن و صیقل دادن دندان ها استفاده می شوند. راه اندازی هندپیس ها ممکن است از طریق سیستم راه انداز پنوماتیک، تسمه ای یا الکتریکی صورت گیرد. این قطعات بر اساس سرعت چرخششان به دو دسته سرعت پایین و بالا تقسیم می شوند:
- هندپیس های سرعت پایین: این قطعه دارای سرعت چرخش کمی می باشد و سرعت آن از طریق دسته هندپیس کم نمی شود معمولاً سرعت آن نزدیک به 20000دور در دقیقه می باشد. از این نوع می توان از ایرموتورها نام برد.
- هندپیس های سرعت بالا: این قطعات با سرعت های بالاتر از 100000دور در دقیقه می چرخند از جمله توربین ها. توربین ها شامل سر دوکی شکل، مته، پروانه، نگهدارنده و اورینگ ها می باشند.
- رابط های هندپیس: رابط ها، آب و هوا مورد نیاز برای هندپیس ها را انتقال می دهند. بطور کلی این رابط ها می توانند دو، سه یا چهار مسیر داشته باشند. در نوع چهار مسیره، یک مسیر برای هوا راه اندازی هندپیس، یک مسیر برای رساندن هوا به سطح دندان و خنک نمودن آن و مسیر سوم برای آب و مسیر چهارم برای تخلیه هوا می باشد. برخی اوقات ممکن است رابط های پنج مسیره نیز دیده شوند که مسیر پنجم مربوط به فیبرهای نوری می باشد. انواع جدید هندپیس ها، با شش پین نیز موجود می باشند که اتصال الکتریکی برای لامپ فیبر نوری را فراهم می آورند.
۱۰) سیستم هوای فشرده دستگاه: هوای فشرده پس از کمپرسور وارد فیلتر رگلاتور که در قسمت جلو صندلی قرار گرفته است می‌شود و پس از عبور از فیلتر رگلاتور، هوای خشک با فشار تنظیم شده‌ای که بسته به نوع یونیت و اینسترومنت‌های به کار رفته متغیر است وارد سیستم یونیت می‌گردد. معمولاً از سیستم یونیت سه انشعاب به ترتیب جهت هوای دستیار، سیستم کنترل یونیت و هوای سرنگ تابلت خارج می‌شود.
۱۱) Floor box: در داخل floor box که در زیر صندلی قرار گرفته قسمت‌های مختلفی وجود دارد که عبارتند از:
- Input power: برق ورودی یونیت‌ها در ایران 50/220 هرتز یا همان برق شهر است. همچنین رگلاتورها لایت کیور، فایبراپتیک، موتورها و ... در این قسمت قرار دارد.
- رگلاتور فشار: فشار آب و هوا برای راه‌اندازی اینسترومنت‌های مختلف در این قسمت وجود دارد بر روی آنها گیجی وجود دارد که نشان دهنده مقدار فشار تنظیم شده می‌باشد.
- جعبه UV: این باکس یک سیستم optional است که با استفاده از اشعه ماوراءبنفش آب ورودی به سیستم را تصفیه کرده و میکروارگانیسم‌های آن را نابود می‌کند.
- شلنگ‌های آب و هوا و فاضلاب: معمولاً در زیر فلور باکس و قبل از نصب یونیت به سوراخ به ابعاد مناسب و برروی زمین جهت عبور دادن شلنگ‌های ورودی آب و هوا و شلنگ خروجی فاضلاب و به فواصل مناسب از یکدیگر و از کنار دیوار اتاق تعبیه می‌گردد و در واقع تغذیه آب و هوای کل سیستم از این قسمت صورت می‌گیرد. بنابراین قبل از نصب هر یونیت باید نقشه نصب آن یونیت دقیقاً طراحی شود تا بعدها مشکلی پیش نیاید.
۱۲) پایه مانیتور و مانیتور: در یونیت هایی که دارای دوربین داخل دهانی یا همان (Intra oral camera) هستند، یک پایه مانیتور جهت نصب مانیتور تعبیه شده که از داخل آن سیستم برق جهت راه‌اندازی مانیتور عبور می‌کند. مانیتور نصب شده نیز باید دارای Tuner یا capture TV باشد تا بتواند تصاویر را مستقلاً نمایش دهد.
۱۳) Foot control (پدال پایی): کلیه حرکات صندلی و راه‌اندازی اینسترومنت‌ها را می‌توان با فوت کنترل یا همان پدال پا نیز انجام داد. بعضی از پدال‌ها الکتریکی و برخی که معمولاً قدیمی‌تر هستند پنوماتیکی می‌باشند و معمولاً دارای یک وزنه برای حفظ تعادل و یک دسته برای کنترل حرکات صندلی و یک سری دکمه جهت راه‌اندازی اینسترومنت‌ها می‌باشند.
۱۴) صندلی: صندلی دندانپزشکی باید قدرت و توان کافی جهت تحمل وزن بیمار را در حین جابجایی و توقف داشته باشد. از نظر ساختار و فیزیک تولید صندلی ها، در سه تایپ Z – X – U یا I تقسیم بندی می شوند. بیشتر کارخانجات به دلیل آسان بودن تولید از روش اول استفاده می کنند. بعضی از کارخانجات نیز به این دلیل که قدرت و استحکام صندلی در نوع دوم بیشتر است از این فیزیک برای تولید استفاده می کنند.
هر صندلی دارای دو موتور می باشد. یک موتور برای قسمت نشیمن گاه و بالا و پایین کردن و موتور دیگر جهت جابجایی پشتی مورد استفاده قرار می گیرد. برای راحتی کار دندانپزشک علاوه بر قابلیت انتخاب position های مختلف، دوحالت در صندلی ها به نام های Zero position و Over position پیش بینی می شود.
* Zero position حالتی است که صندلی به پایین ترین حالت خود رسیده و پشتی نیز به حالت 90 درجه برمی گردد و Over position نیز حالتی است که صندلی به بالاترین ارتفاع و پشتی نیز به حالت خوابیده یا 180 درجه نسبت به نشیمن گاه می رسد. صندلی دندانپزشکی باید قدرت و توان کافی جهت تحمل وزن بیمار را در حین جابجایی و توقف داشته باشد.
اجزای اصلی صندلی عبارتند از:
- شاسی صندلی: سازه اصلی صندلی دندانپزشکی شاسی آن می‌باشد که از سه قسمت فوقانی، میانی و تحتانی تشکیل می‌شود. این سه قسمت توسط لولاهای فولادی و بوش‌های برنزی نسبت به یکدیگر حرکات تاشونده و عاری از لرزش دارند. فریم تحتانی و میانی نیز توسط یک فنر کشش بسیار قوی با یکدیگر مرتبط بوده و مکانیسم آن به گونه‌ای می باشد که شاسی همواره در بالاترین ارتفاع خود قرار داشته باشد. این موضوع ایمنی صندلی را در هنگام ایجاد اختلال در کارکرد موتور تغییر ارتفاع به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهد.
- پشتی صندلی (Backrest): پشتی صندلی دندانپزشکی از جنس معمولاً فایبرگلاس و به صورت یکپارچه می‌باشد. پشتی صندلی توسط یک موتور که به موتور تغییر زاویه پشتی معروف است جابجا می‌شود. روی پشتی از پارچه های قابل شستشو و غیرقابل اشتعال استفاده شده و همچنین سطح خارجی آن دارای انحناء و خطوط مشخصی است که از نظر ارگونومی با فیزیک بدن کاملاً متناسب و مساعد می‌باشد.
- تشک صندلی (Seat): معمولاً جنس روکش تشک و پشتی از چرم مخصوص است و همچنین تشک صندلی را برای دسترسی به قسمت داخلی صندلی می‌توان از آن جدا نمود.
- زیر سری (Headrest): در طراحی زیر سری تلاش می‌شود تا در حین کار لرزش آن حداقل باشد. زیر سری های دندانپزشکی دارای 3 درجه آزادی: تغییر ارتفاع، تغییر زاویه زیرسری و تغییر زاویه زیر گردن می‌باشند.
- زیر دستی (Armrest): زیر دستی صندلی دندانپزشکی نیز در قسمت چپ دستگاه نصب می‌گردد تا بیمار بتواند از قسمت راست به راحتی در روی صندلی قرار گیرد.
حرکات صندلی برحسب نوع یونیت به سه صورت کنترل می‌شود:
۱. صندلی مکانیکی
۲. صندلی نیمه هیدرولیکی
۳. صندلی الکترومکانیکی (گیربکسی و یا پیچی، Screw lift)
۱. سیستم الکتریکی: در داخل صندلی دو الکتروموتور قرار داد که معمولاً با ولتاژ 220 ولت متناوب یا 24 ولت DC کار می‌کنند و باعث تغییر ارتفاع و تغییر زاویه پشتی می‌شود جریان الکتریکی پس از عبور از میکروسوئیچ‌های مرتبط وارد برد اصلی کنترل صندلی می‌شود، یک موتور پشتی و موتور دیگر صندلی را کنترل می‌کنند. موتورها به اهرمی وصل هستند که با حرکت موتور این اهرم چرخیده و به جلو و عقب رفته و با برخورد زائده‌های انتهایی آن به میکروسوئیچ‌ها حرکت متوقف می‌شود.
معمولاً با انجام یک سری تنظیمات می‌توان دامنه حرکات صندلی را تعیین نمود. معمولاً جهت اطمینان بیشتر از میکروسوئیچ ایمنی نیز استفاده می‌شود تا در صورتی که میکروسوئیچ اول عمل نکرد این میکروسوئیچ مدار را قطع نماید و بدین ترتیب حرکت صندلی را متوقف کند. معمولاً صندلی دارای یک وضعیت صفر یا Zero Position است. پس از اتمام جراحی بر روی بیمار با زدن این دکمه صندلی به وضعیت اولش باز گردیده و پشتی به حالت عمود قرار می‌گیرد تا بیمار به راحتی بتواند دهانش را در کراشوار شسته و از صندلی خارج شود. در صورت داشتن حافظه در یونیت می توان وضعیت صفر را با دادن برنامه تغییر داد.
۲. دومین سیستم حرکت صندلی سیستم پنوماتیک است که دارای موتورها هیدرولیک بوده و با روغن کار می‌کنند.
۳. اکثر صندلی هایی که در حال حاضر طراحی می شود از نوع صندلی گیربکسی یا الکترومکانیکی می باشد. عملکرد اکثر صندلی های گیربکسی مشابه یکدیگر است و از قسمت های زیر تشکیل شده است:
- سیستم فرمان صندلی: از سه کلید دو حالته که یکی فرمان بالا و پایین کفی صندلی و دیگری فرمان جلو، عقب و کلید سوم به وضعیت صفر (Zero Position)معروف است که در یک لحظه به هر دو موتور پشتی و کفی فرمان می دهد که به حالت اولیه برگرد.
- الکتروموتور کفی: یک الکتروموتور چپ گرد - راست گرد است و همچنین دارای بورد الکترونیکی که برای حرکت بالا و پایین در زیر صندلی قرار گرفته است.
- الکتروموتور پشتی: همانند الکتروموتور کفی است و برای جلو عقب بردن پشتی صندلی است. دو عدد میکروسوئیچ نیز حرکت های مجاز صندلی را کنترل می کنند.
- میله مارپیچ: این میله نیروی خود را توسط گیربکسی که روی الکتروموتور بسته شده است از الکتروموتور گرفته و با حرکت راست گرد موتور کفی به سمت بالا و با حرکت چپ گرد به سمت پایین می آید.
- پدال پایی: این پدال دارای چهار کلید فرمان است که به وسیله پا می توان صندلی را بالا یا پایین و همچنین پشتی را عقب یا جلو کرد.
۱۵) تابوره‌ها: معمولاً 2 عدد تابوره یا صندلی کوچک گردان یکی برای دندانپزشک و دیگر برای دستیار در هر یونیتی وجود دارد که هیدرولیک بوده و ارتفاع آن قابل تنظیم است.
۱۶) شیر برقی: از لحاظ مکانیکی تا زمانی که برق به شیر برقی نرسد مسیر ورودی و خروجی را مسدود نگه می دارد و چنانچه به این شیرها ولتاژ مناسب اعمال شود (متناسب با ساختار آن ۱۲ یا ۲۴ و یا ۲۲۰ ولت)یک میدان مغناطیسی ایجاد می کند و باعث می شود که اهرم فلزی آن به بالا رانده شود و مسیر بین ورودی و خروجی باز شود. حال چنانچه برق از سیستم قطع شود فنر باز شده و مسیر بین ورودی و خروجی را می بندد.
کاربرد شیر برقی در یونیت:
- شیر برقی لیوان
- شیر برقی کراشوار
- شیر برقی ساکشن
- شیر برقی ورودی آب
- شیر برقی ورودی هوا
۱۷) پوآر یا سرنگ آب و هوا: این وسیله آب، هوا یا ترکیب هر دو آنها را فراهم می آورد. پوآر آب و هوا دو نوع می باشد، سه کاره و یا شش کاره.
سرنگ سه کاره مانند سرنگ تمام یونیت های ایرانی سه کاره هستند یعنی آب سرد، هوای سرد و اسپری سرد. در یونیت های خارجی همین سرنگ، شش عمل را انجام می دهد، آب سرد-آب گرم، هوای سرد-هوای گرم، اسپری سرد و اسپری گرم. پوآر نگهداری خاصی را نیاز ندارد ولی در صورت سقوط حتماً آسیب خواهد دید و اگر سوراخ خروجی پوآر گرفت از ابزار مخصوص باز کردن آن استفاده شود و هرگز از فایل استفاده ننمائید زیرا در صورتی که بشکند دیگر امکان خارج نمودن فایل وجود نخواهد داشت و جهت جلوگیری از انتشار عفونت از غلاف های مخصوص استفاده شود.
۱۸) کمپرسور، قلب تپنده یونیت (Compressor)
در دندانپزشکی دو نوع کمپرسور دیده می شود:
۱. خشک (Oil-free/Oil-less)، هیچگونه اثر سوء چه در درمان و چه در سلامت یونیت ندارد.
۲. روغنی یا صنعتی، کمپرسور روغنی یا صنعتی :از معایب این نوع کمپرسور ایجاد هوای مرطوب آلوده به روغن که در کارهای ترمیم با کامپوزیت شرایط نامناسب ایجاد می کند. هوای آغشته به روغن روی کلیه قطعات لاستیکی اعم از شلنگ ها و قطعات داخل یونیت که به نوعی با هوا فعال می شوند، اثرات مخرب دارد و باعث تغییر شکل آنها می شود. در نتیجه اختلال در کار یونیت ایجاد می شود.
در هر دو نوع این کمپرسور در انتهای منبع آب جمع شدهباید تخلیه شود زیرا در اثر خالی نکردن آن علاوه بر اینکه سیستم هوای خشک، مرطوب می شود، باعث ایجاد محیط کشت مناسب برای عوامل بیماری زا و همچنین موجب زنگ زدگی، خوردگی و اکسید شدن قطعات ریز یونیت می شود و نهایتاً باعث سوراخ شدن منبع آن می گردد.
توجه: در صورتی که کمپرسور در محل گرم قرار گرفته باشد، هر روز بعد از پایان کار روزانه، شیر تخلیه آن را باز نمائید.
کمپرسورهای روغنی در فصل سرما نباید در محل سردی قرار گیرند زیرا سفت شدن روغن باعث دیر به حرکت درآمدن یا گاهی عدم چرخش الکتروموتور گشته و نهایتاً سوختن کمپرسور را در پی خواهد داشت .
روغن کمپرسور را مرتباً باید از روی درجه روغن نما و یا بوسیله شی روغن نما بازدید نمود که مقدار باید آن از نصف کمی بیشتر باشد. روغن کمپرسور در سال حداقل دو تا سه مرتبه باید تعویض شود. در فصل سرما برای کمپرسور از روغن های اتوماتیک 10 می توان استفاده نمود و در فصل گرم، روغن 40 مصرف شود. در کمپرسورهای یخچالی باید از روغن مخصو ص (روغن هیدرولیک) استفاده نمود این کمپرسورها جزء کمپرسورهای روغنی محسوب می شوند و برای جلوگیری از نفوذ روغن می توان از فیلترهای مخصوص که سر راه شیر خروجی کمپرسور قرار می گیرد، استفاده شود. البته هوای خروجی مانند کمپرسور بدون روغن، نخواهد بود ولی حداقل 50% تاثیر گذارخواهد بود.
۱۹) پنومات: وسیله ای است که با اعمال یک فشار (توسط آب یا هوا) مسیر بین خروجی و ورودی را باز می کند.
۲۰) رگلاتور: وسیله ای است برای تنظیم فشار آب یا هوا در یک فشار ثابت.
تهیه کننده: واحد نقد و بررسی و تحلیل دندال
مطالب ارائه شده با استفاده از چندین سایت معتبر در زمینه مهندسی پزشکی و دندانپزشکی ایرانی و خارجی و جزوات دانشگاهی گردآوری گردیده است.
