در سال 1961 تولید کننده آلمانی Dürr Dental اولین سیستم آسپیراسیون (ساکشن) دندانپزشکی را ساخت و از آن زمان، استفاده از سیستم مکش در دندانپزشکی رایج گردید. این اختراع روش کار دندانپزشکان را به شکل چشمگیری متحول نمود، بطوری که به جای درمان در حالت ایستاده، دیگر می توانستند پروسه درمانی را در حالتی که بیمار بر روی یونیت دندانپزشکی دراز کشیده است، انجام دهند و تسلط بیشتری داشته باشند و نه تنها فرآیند بهداشت، بلکه ارگونومی و راحتی بیمار و متخصص نیز بهبود یافت.
دستگاه ساکشن، یکی از مهمترین تجهیزات لازم در یک مطب دندانپزشکی می باشد و کاربرد اصلی آن مربوط به کاهش و یا از بین بردن آلودگی بین بیمار و دندانپزشک از طریق موتور و سیستم آسپیراسیون خود است و وظیفه اصلی آن، مکش تمام مواد مایع و جامد درون دهان بیمار اعم از بزاق، خون، ماده بی حسی، تکه های آمالگام و دندان و .... از طریق ایجاد خلاء و در طی مراحل انجام کار دندانپزشک می باشد.

به 4 دلیل استفاده از ساکشن دندانپزشکی بسیار مهم است:

محافظت از راه هوایی و تنفسی بیمار

ممکن است بیمار شما مضطرب باشد و یا مراحل طولانی مانند ایمپلنت و عمل های پیچیده را طی کند، به همین دلیل ممکن است بیمار برای احساس راحتی بیشتر نیاز به بیهوشی دارد. دستگاه ساکشن دندانپزشکی به حفظ راه هوای بیمار و تنفس آن در بیهوشی کمک کرده و همچنین از آسپیراسیون در بیمار جلوگیری می کند.

از بین بردن بزاق برای تقویت عوامل باندینگ

در روش باندینگ از مواد اتصال دهنده بسیار موثر و قوی استفاده می شود تا ترمیم انجام شده در برابر فرسودگی های روزانه مقاوم باشد. در طی مراحل ترمیم، به دلیل وجود اجسام خارجی در دهان، مانند آینه دندان، دهان می تواند بیش از حد معمول بزاق تولید کند. متأسفانه، اگر بزاق بیش از حد در ناحیه ی ترمیم وجود داشته باشد، می تواند مواد اتصال دهنده را بی اثر کند و ترمیم انجام شده به درستی بر روی دندان ها محکم نشود. با استفاده از دستگاه ساکشن دندانپزشکی، شما می تواند با برداشتن اکثریت بزاق و خشک نگه داشتن محل ترمیم، دندان را به آرامی محکم کنید.

جلوگیری از بسته شدن راه تنفسی در طی درمان

خفگی یک ترس رایج در بین بیماران به ویژه کودکان است. خطر خفگی در دندانپزشکی یک خطر بسیار واقعی به خصوص در افرادی که دارای مجاری هوایی حساس، ضعف ماهیچه ها و دارای آسیب های دهان و دندان سخت و سابقه بیماری هستند ایجاد می کند. ساکشن دندانپزشکی مناسب و با کیفیت با از بین بردن سریع بزاق دهان و بقایای جراحی، باعث کاهش خطر خفگی می شود.

بهداشت محیط درمان و کنترل عفونت

در طول درمان های زیبایی و ترمیمی، ممکن است استفاده از ابزار های دندانپزشکی سرعت بالا مانند پولیش ها، باعث تبدیل بزاق و همه باکتری ها یا میکروب های موجود در آن را به یک آئروسل مضر شود که می تواند نفس بکشد و به سطوح اطراف پخش شود. این می تواند خطر بیمار شدن کادر درمان و دندانپزشکان را افزایش دهد. دستگاه ساکشن دندان در واقع میزان آئروسل مضر را کاهش می دهد و از رشد آن در حالی که شما در حال انجام درمان و ترمیم هستید، جلوگیری می کند. این امر باعث استریل و ایمنی بیشتر محیط برای بیماران و کادر درمان می شود.

انواع ساکشن دندانپزشکی

ساکشن هایی که در دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرند معمولاً دو نوع می باشند:
• ساکشن آبی یا بزاق کش (Saliva Ejector)
• ساکشن هوایی یا حجم بالا (HVE مخفف High Volume Evaluator)

ساکشن آبی

در درمان های روتین دندانپزشکی و برای خارج کردن بزاق از دهان بیمار استفاده می شود. این ساکشن روی قسمتی از یونیت دندانپزشکی به نام تابلت یا میز دستیار قرار دارد که اجزای دیگری نیز مانند پوار آب و هوا می توانند روی این قسمت وجود داشته باشند. در مورد این نوع ساکشن های دندانپزشکی می توان گفت که سبب اتلاف و هدر رفت مقدار زیادی آب می شوند. به نحوی که در هر دقیقه حجمی برابر با ۸ تا ۱۳ لیتر آب برای این منظور صرف می شود. با توجه به زمان بر بودن عمده ی فعالیت های دندانپزشکی، حجم آب مصرفی روزانه و نهایتاً مجموع مصرف آب، در هر دوره بسیار زیاد خواهد بود. به همین منظور پیشنهاد می شود ساکشن های دندانپزشکی آبی با انواع برقی یا بادی آن جایگزین شوند.

ساکشن هوایی

ساکشن دندانپزشکی هوایی نوعی دیگر از ساکشن های رایج در دندانپزشکی است. دستیار دندانپزشک، ساکشن دندانپزشکی هوایی را در مجاورت بخشی که نیازمند ترمیم است نگه می دارد و بدین وسیله کلیه مواد، ترشحات، مایعات، و خرده های دندان که در حین عملیات، شکسته می شوند جمع آوری می شود. عملکرد ساکشن های دندانپزشکی هوایی مشابه عملکرد جاروبرقی پر قدرت می باشد. زیرا این نوع ساکشن قادر است هر آنچه که از مواد و ترشحات در دهان باقی مانده است را به راحتی و حتی بدون لمس دندان ها، از طریق مکش جمع آوری نماید.

نحوه کار سیستم آسپیراسیون دندانپزشکی

دو نوع ساکشن دندان وجود دارد: ساکشن مرطوب و ساکشن خشک.

ساکشن مرطوب

در سیستم مکش مرطوب هیچ جدا کننده هوا و مایعات در تجهیزات دندانپزشکی قرار داده نمی شود و هم مایعات و هم هوا به سیستم مکش منتقل می شوند. در این سیستم، موتور مکش به صورت خشک کار می کند، اما همان دستگاه دارای جدا کننده هوا و آب است، کارآمدتر از دستگاهی که معمولاً در تجهیزات دندانپزشکی قرار می گیرد و اطمینان حاصل می کند که هیچ نوع مایعی به موتور نمی رسد. مایعات به یک فاضلاب ارسال می شود که باید در موتورخانه قرار گیرد.

مزایا
از جمله مزایای اصلی سیستم ساکشن مرطوب متوجه می شویم که این سیستم بسیار مدرن تر است که نگهداری از آن در مقایسه با مکش خشک آسان تر است. این امر همچنین به این دلیل است که عملکرد آن فقط بر روی سیستم آسپیراسیون متمرکز شده است، که این سیستم را در اکثر کلینیک های دندانپزشکی جدید ترجیح می دهد. علاوه بر این، عملکرد خوبی دارد، 300 لیتر در دقیقه برای هر کانول فشار خلا.
معایب
مانند همه محصولات، سیستم ساکشن دندان مرطوب نیز معایب خاصی دارد. اولین مورد این است که موتور مکش باید در همان سطح تجهیزات دندانپزشکی باشد و سیستم تخلیه نیز در اتاق ماشین مورد نیاز است.

ساکشن خشک

سیستم مکش خشک به این دلیل نامگذاری شده است که جداسازی مایع هوا و مایعات در تجهیزات دندانپزشکی با استفاده از جداکننده گریز از مرکز یا دیسک انجام می شود. به این ترتیب، تمام مایعات به یک فاضلاب منتقل می شوند که باید در زیر هر یک از واحدهای دندانپزشکی کلینیک قرار داشته باشد.
هنگام جدا کردن مایعات در هر یک از تجهیزات، ما به جداکننده و تخلیه تجهیزات نیاز داریم، اما در اتاق کلینیک به زهکشی نیاز نداریم، زیرا فقط هوای خشک به سیستم مکش می رسد.

مزایا
از طرف دیگر، وقتی صحبت از سیستم آسپیراسیون دندان خشک می شود، به مزایای قابل توجهی از جمله هزینه آن اشاره می کنیم که ارزان تر از سیستم مرطوب است. علاوه بر این، عملکرد خوب 300 لیتر در دقیقه برای هر کانول فشار خلا را نیز ارائه می دهد و نیازی به سیستم تخلیه در اتاق ماشین ندارد. تفاوت دیگر با موتور مرطوب این است که موتور ساکشن می تواند در سطح بالاتری از تجهیزات دندانپزشکی قرار گیرد، چیزی که در موتور قبلی امکان پذیر نبود.
معایب
برای اینکه ایده کاملی در مورد دو نوع آسپیراسیون داشته باشیم، باید بدانیم که معایب اصلی آسپیراسیون خشک چیست. یکی از ایرادات اصلی این است که انجام تعمیر و نگهداری این سیستم بیشتر از سیستم مرطوب است و همچنین در هر واحد دندانپزشکی به تخلیه نیاز داریم.

آنچه قبل از تجهیز کلینیک خود باید در مورد سیستم آسپیراسیون دندان بدانید

اولین و مهمترین مورد در هنگام تجهیز کلینیک خود به سیستم آسپیراسیون دندان این است که بدانید آیا شما یک سیستم مکش خشک یا مرطوب را ترجیح می دهید. هنگامی که سیستم آسپیراسیون خود را به دست آوردید، بسیار مهم است که تمیز کردن و نگهداری آن را در نظر بگیرید. برای جلوگیری از بوی نامطبوع و همچنین مسدود شدن و کارکرد سیستم باید هر روز آن را با مواد ضد عفونی کننده تمیز کنید.
علاوه بر این، یکی دیگر از مواردی که از این پس باید به آن توجه کنید، مقررات جدید اروپا در مورد جدا کننده آمالگام است. از ژانویه 2019، جدا کردن آمالگام در آسپیراسیون دندان برای کلیه کلینیک های دندانپزشکی اجباری است.

ویژگی ساکشن ایده آل:

• از کیفیت موتور و مکش بالا برخوردار باشد
• قابلیت استریل شدن بدنه دستگاه ساکشن بالا باشد
• مخازن ساکشن، حجم پذیری بالایی داشته باشند
• توان خروجی بالایی داشته باشد